24 Μαΐου 2016


24/5/16

Ἐτυμολογία: ταξίδι στὶς φλέβες τῆς γλώσσας μας

Δημήτρης Νατσιός

. Ὅταν θέλω νὰ διδάξω στοὺς μαθητές μου, παιδιὰ τοῦ δημοτικοῦ, τὴν ὡραιότητα τῆς ἐτυμολογίας τῶν λέξεων τῆς γλυκάκουστης γλώσσας μας, τοὺς ἀναφέρω ἕνα πολὺ ἁπλὸ παράδειγμα. Τοὺς ρωτῶ γιατί ὀνομάστηκε ἔτσι ὁ σκίουρος. Εὔκολα καταλήγουμε στὰ δύο συνθετικά της λέξεως: σκιὰ + οὐρά. «Καὶ γιατί τὸ εἶπαν ἔτσι οἱ νουνεχεῖς καὶ εὑρηματικοὶ πρόγονοί μας; Γιατί ἡ φουντωτὴ καὶ μεγάλη οὐρά του δημιουργεῖ σκιά». Ἀμέσως τὰ παιδιὰ «ψυλλιάζονται», ὑποπτεύονται ὅτι κάτι συμβαίνει μὲ τὶς λέξεις καὶ τά... γενέθλιά τους.. Τὸ ἴδιο γίνεται καὶ μὲ τὴν λέξη ρινόκερος. «Ρὶν» εἶναι ἡ μύτη, τοὺς λὲς γιὰ τὸν ὠτορινολαρυγγολόγο, τὸν ὁποῖο ἔχουν ἐπισκεφτεῖ – τὸ πρῶτο συνθετικὸ «ὠτο», τὰ αὐτιά, ἐδῶ στὸ Κιλκίς, τὸ γνωρίζουν οἱ ποντιακῆς καταγωγῆς μαθητές, ἀπὸ τὰ νόστιμα «ὠτία» ποὺ φτιάχνουν οἱ μάνες ἢ κυρίως οἱ γιαγιάδες τους, τὸ δεύτερο συνθετικὸ «-κερος» (ἢ -κερως, ἐκ τοῦ κέρας, τὸ κέρατο), καὶ μᾶς προκύπτει τὸ ζῶο ποὺ ἔχει στὴν μύτη ἕνα κέρατο. Λέγαμε τὶς προάλλες γιὰ τὴν γενοκτονία τῶν Ποντίων καὶ ἀναλύαμε τὰ συνθετικὰ γένος + κτείνω. Τὸ κτείνω (=σκοτώνω), δὲν τὸ ἀναγνωρίζουν, ὅμως ἂν τοὺς πεῖς ὅτι σημαίνει σκοτώνω (ἐκ τοῦ σκότους), φτάνουμε στὴν αὐτοκτονία, στὰ ἐντομοκτόνα, στὴν λιμοκτονία.

18 Μαΐου 2016

Τετάρτη, 18 Μαΐου 2016

Ετυμολογία αρχαίων ονομάτων: Δείτε τι σημαίνει το όνομά σας!

Ετυμολογία αρχαίων ονομάτων: Δείτε τι σημαίνει το όνομά σας!  

Αναρωτιέστε τι μπορεί να σημαίνει το όνομά σας;
Στη λίστα που ακολουθεί θα σας λυθεί η όποια απορία...
Αγαθοκλής (αγαθός+κλέος) ο έχων καλή φήμη.
Αγησίλαος ( άγω+λαός) ο ικανός ηγέτης.

Αθηναγόρας (Αθήναι+αγορά) ο σοφός αγορητής
Αθηνόδωρος (Αθηνά+δώρο) δώρο της Αθηνάς, ο σοφός.
Αλέξανδρος (αλέξω:απομακρύνω+ανήρ) ο απωθών τους άνδρες, ο ανδρείος.
Αλκιβιάδης (αλκή+βία) ο τολμηρότατος.
Ανδροκλής (ανήρ+κλέος) ο ένδοξος.
Αριστογένης (άριστος+γένος) ο ευγενής.

17 Απριλίου 2016

16/4/16

Τι έχουν πει οι ξένοι για την Ελληνική γλώσσα

Ντε Γρόοτ (Ολλανδός καθηγητής Ομηρικών κειμένων στο πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ)
«Η Ελληνική γλώσσα έχει συνέχεια και σε μαθαίνει να είσαι αδέσποτος και να έχεις μια δόξα, δηλαδή μια γνώμη. Στην γλώσσα αυτή δεν υπάρχει ορθοδοξία. Έτσι ακόμη και αν το εκπαιδευτικό σύστημα θέλει ανθρώπους νομοταγείς – σε ένα καλούπι – το πνεύμα των αρχαίων κειμένων και η γλώσσα σε μαθαίνουν να είσαι αφεντικό.» 

5 Απριλίου 2016

«ΑΙΣΧΡΟΝ έστι σιγάν, της Ελλάδος πάσης αδικουμένης»

 Δημοσθένης

 «Είναι ντροπή να σιωπάς, όταν όλη η ΕΛΛΑΣ αδικείται».

20 Μαρτίου 2016

Αντιδάνεια.

Ο γάντζος ............<........... γαμψός.

Ο στυλός - το στυλό ...< stylographe <.......... στύλος.

Κόμικς - κόμιξ...............< comicus <......... κωμικός.

Τζύρος..............<.............. γύρος.

Μοτοσυκλέτα......< motocyclette<.... < κύκλος.

Στυλ....< style < stylus <... στύλος.


ΠΡΟΣΟΧΗ: Τα αντιδάνεια ακολουθούν την ορθογραφία της δάνειας λέξης.

13 Μαρτίου 2016

Λέξεις που μπορεί να μην ξέρετε πως έχουν ελληνική ρίζα, λέξεις δικές μας που κάνουν "καριέρα" στο εξωτερικό
Adtech Ad
Το ξέρατε ότι το "yes" είναι ελληνικό; Το "turbo"; Το "kiss";
AdTech Ad
Το blog thedailyowl μας παρουσιάζει δέκα λέξεις με ελληνική ρίζα, που κάνουν τη δική τους "καριέρα" στο εξωτερικό, την ώρα που η ελληνική γλώσσα, απλοποιείται όλο και περισσότερο. Πάμε να τις δούμε παρακάτω.
Turbo
Και ποιός δεν την ξέρει αυτήν την μικρή λεξούλα; Από τις ηλεκτρικές σκούπες μέχρι τα αγωνιστικά αυτοκίνητα, το turbo έχει χαρακτηρίσει την απόδοση πληθώρας συσκευών και κινητήρων.  Και όμως, προέρχεται από την αρχαία ελληνική τύρβη που σημαίνει την κυκλική και ταραχώδη κίνηση. Εύκολα μπορεί να καταλάβει κανείς για ποιόν λόγο καθιερώθηκε στα αγγλικά. Επικουρικά, Τύρβη ήταν και μια τοπική θρησκευτική εορτή προς τιμή του Διονύσου που περιελάμβανε έναν διθυραμβικό χορό.

8 Μαρτίου 2016

«δέσποτα μέμνησο των Αθηναίων»

Ο Πέρσης βασιλιάς Δαρείος είχε βάλει έναν δούλο να του θυμίζει βράδυ και πρωί να μην ξεχάσει να τιμωρήσει τους Αθηναίους, που είχαν βοηθήσει τις ιωνικές πόλεις να επαναστατήσουν εναντίον του. Έχει μείνει στην ιστορία το, «δέσποτα μέμνησο των Αθηναίων» – βασιλιά μου, θυμήσου τους Αθηναίου

6 Μαρτίου 2016

Λαθρομετανάστης-παράτυπος μετανάστης-πολιτικός πρόσφυγας.


 (φαινόμενο πολιτικής προπαγάνδας)
Το συνθετικό λάθρο- που υπάρχει στις λέξεις λαθραναγνώστης, λαθρεμπόριο, λαθροχειρία, λαθρεπιβάτης, λαθροθήρας, λαθρομετανάστης προέρχεται από το ρήμα λανθάνω που σημαίνει κρύβομαι. Αφορά την πράξη και όχι τον άνθρωπο. Ο λαθραναγνώστης δεν είναι λαθραίος άνθρωπος. Είναι ένας κανονικός άνθρωπος που διαβάζει "στη ζούλα". Δηλαδή δεν χρειάζεται, σώνει και καλά, παρανομία για να είσαι λαθρο-.
Λαθρομετανάστης, λοιπόν, είναι αυτός που μπαίνει σε μια χώρα χωρίς να περάσει από τις επίσημες εισόδους.  Μπορεί να είναι άγιος άνθρωπος. Ο όρος δεν αναφέρεται στο ποιόν του, αλλά στον τρόπο εισόδου. Δεν είναι όμως παράτυπος, διότι η πράξη του είναι καραμπινάτα παράνομη. Άλλο παρατυπία, άλλο παρανομία - και όσοι έχουν βγάλει το δημοτικό γνωρίζουν τη διαφορά. Έτσι είναι λαθρομετανάστης κι όχι παράτυπος μετανάστης.
Πολιτικός πρόσφυγας γίνεται κάποιος αφού το κράτος υποδοχής τού αναγνωρίσει αυτή την ιδιότητα. Δεν είναι ο καθένας που ισχυρίζεται ότι έχει φύγει από τη χώρα του λόγω πολέμου ή πολιτικών (ή άλλων) διώξεων. Άρα όσοι συνωστίζονται στην Ειδομένη είναι λαθρομετανάστες, εισελθόντες παράνομα στο έδαφος της Ελλάδας. 

3 Ιανουαρίου 2016

2/1/16

ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ: Τι είναι οι Θερμοπύλες, εν τέλει; Τι είναι η Ιθάκη; Τι είναι οικογένεια; Τι είμαι πατρίδα;

Παναγιώτης Ήφαιστος

Θερμοπύλες


Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των / ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες.
Ποτέ από το χρέος μη κινούντες· / δίκαιοι κ’ ίσοι σ’ όλες των τες πράξεις,
αλλά με λύπη κιόλας κ’ ευσπλαχνία· / γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι, κι όταν
είναι πτωχοί, πάλ’ εις μικρόν γενναίοι, / πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε·
πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες, / πλην χωρίς μίσος για τους ψευδομένους.
Και περισσότερη τιμή τους πρέπει / όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)
πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος, / κ’ οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε.

21 Νοεμβρίου 2015

“Ο τρώσας και ιάσεται”

• “Ο τρώσας και ιάσεται”. (= Αυτός που άνοιξε την πληγή, αυτός και θα τη θεραπεύσει).

Έτσι απάντησε το μαντείο στο βασιλιά Τήλεφο, ο οποίος ως σύμμαχος των Τρώων μονομάχησε με τον Αχιλλέα, από τον οποίο και πληγώθηκε. Ο Αχιλλέας θεράπευσε την πληγή του Τήλεφου με τη σκουριά του ακοντίου του.

Η φράση λέγεται σε περιπτώσεις, κατά τις οποίες περιμένομε ότι κάποιος θα αποκαταστήσει τη ζημιά που προκάλεσε. Θα διορθώσει το λάθος που έκαμε.

12 Οκτωβρίου 2015

Δευτέρα, 12 Οκτωβρίου 2015

Πάπυρος Δερβενίου: Tο αρχαιότερο σωζόμενο αναγνώσιμο «βιβλίο» της Ευρώπης στον κατάλογο της Unesco

Η πρώτη ελληνική εγγραφή στο Διεθνή Κατάλογο του Προγράμματος της Unesco «Μνήμη του Κόσμου» (Memory of the World) είναι πλέον γεγονός, καθώς η Διεθνής Συμβουλευτική Επιτροπή του Προγράμματος, που συνεδρίασε στο Αμπού Ντάμπι των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων από τις 4 έως τις 6 Οκτωβρίου, αποφάσισε την εγγραφή του Πάπυρου του Δερβενίου στον Διεθνή Κατάλογο του Προγράμματος της Unesco «Μνήμη του Κόσμου».

1 Οκτωβρίου 2015

Το απολυτίκιο της ημέρας.


Σώσον, Κύριε, τον λαόν Σου και ευλόγησον την 

κληρονομίαν Σου, νίκας τοις βασιλεύσι κατά βαρβάρων

 δωρούμενος και το σον φυλάττων, δια του Σταυρού 

Σου, πολίτευμα.

22 Σεπτεμβρίου 2015

γαρύφαλλο ή γαρίφαλο

Η λέξη είναι αντιδάνειο ( την πήραμε από τους Βενετούς που την είχαν πάρει από τα ελληνικά) και είναι σωστό να γράφεται όπως η αρχική ελληνική λέξη ( όπως όλα τα αντιδάνεια). 
Ήτοι με -υ- και -λλ-: αρχ. καρυό-φυλλον > λατ.garofulum > βεν. garofolo > γαλλ. girofle > γαρύφαλλο.

13 Σεπτεμβρίου 2015

Των οικιών υμών εμπιπραμένων, υμείς άδετε.

"όταν τα σπίτια σας καίγονται εσείς τραγουδάτε"

Η έκφραση προέρχεται από έναν μύθο του Αισώπου για τα σαλιγκάρια. Σύμφωνα με τον Αίσωπο, ένα χωριατόπουλο εξέλαβε ως τραγούδι τον ήχο που έβγαζαν κάποια σαλιγκάρια που ψήνονταν στα κάρβουνα, και με αγανάκτηση είπε τα ακόλουθα: «Ω κάκιστα ζώα, των οικιών υμών εμπιπραμένων, αυτοί άδετε». Με άλλα λόγια, είπε στα σαλιγκάρια πως ενώ τα σπίτια τους καίγονταν, αυτά τραγουδούσαν.
Η ρήση αυτή, με τη σύγχρονη μορφή της «Των οικιών υμών εμπιπραμένων υμείς άδετε» - όταν τα σπίτια σας καίγονται εσείς τραγουδάτε - , χρησιμοποιείται ειρωνικά για εκείνους που εφησυχάζουν ή ασχολούνται με ασήμαντα θέματα, ενώ έχουν πολύ σοβαρά ζητήματα να αντιμετωπίσουν, ή και ακόμα όταν οι δομές που εξασφαλίζουν την ύπαρξή τους κινδυνεύουν.

10 Σεπτεμβρίου 2015

Λόγιες Φράσεις της Νέας Ελληνικής



Α


αβρόχοις ποσί: με στεγνά πόδια, μεταφ. χωρίς υλική ή ηθική ζημιά.


αγαθόν το εξομολογεισθαι: είναι καλό να εξομολογείται κανείς.


αγρόν ηγόρασε: αδιαφόρησε τελείως.


αγομαι και φέρομαι: είμαι έρμαιο στα χέρια κάποιου (παρασύρομαι).


αδυτον αδύτων: απόκρυφο, μυστικό και απρόσιτο μέρος.


αιδως Αργείοι: δεν ντρέπεστε επιτέλους;


αιέν αριστεύειν: πάντοτε ν’αριστεύετε.


αι γενεαί πάσαι: όλοι οι άνθρωποι.


αιχμή δόρατος: το ισχυρότερο σημείο.


άκρατος οινος: ανόθευτο κρασί.


ακρον αωτον: αποκορύφωμα, ακρότατο σημείο.


άλλαι μεν βουλαί των ανθρώπων, άλλα δε Θεός κελεύει: άλλα τα σχέδια των ανθρώπων και άλλες οι θελήσεις του Θεού.


αλήστου μνήμης: αείμνηστος, αλησμόνητος.


άμοιρος ευθυνών: αμέτοχος ευθυνών.


αμ’έπος αμ’έργον: μόλις το είπε και το έκανε.


ανέκαθεν: από παλιά, εξαρχής, πάντοτε.


ανευ αποχρώντος λόγου: χωρίς σοβαρό λόγο.


ανάγκα και Θεοί πείθονται: μπροστά στην ανάγκη υποκύπτουν και οι Θεοί.

Μωραίνει Κύριος όν βούλεται απολέσαι



Η φράση σημαίνει σε ελεύθερη απόδοση:

"Όποιον ο Θεός θέλει να τον καταστρέψει, τον κάνει χαζό" (για να καταστραφεί από την χαζομάρα του).

Οι δυο τρόποι με τους οποίους χρησιμοποιείται:

α) Βάλθηκε ο Θεός να καταστρέψει κάποιον και του "δίνει" χαζομάρα.

β) Η χαζή συμπεριφορά κάποιου αποδίδεται στον Θεό, που επέλεξε αυτόν τον τρόπο για να να τον καταστρέψει.

6 Σεπτεμβρίου 2015

Τον κακό σου τον φλάρο!

"τον κακό σου τον καιρό και το μαύρο σου το φλάρο"



Οι φλάροι της Σίφνου, τα ιδιόμορφα και πρωτότυπα αυτά κεραμικά, αποτελούν ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα σχήματα της περίφημης σιφνέικης αγγειοπλαστικής.

Ουσιαστικά πρόκειται για τις καμινάδες των σιφνέικων σπιτιών, μολονότι στις μέρες μας έχουν απολέσει τη χρηστική τους αξία και «καμαρώνουν» ως αισθητικά αντικείμενα, που αναλόγως το μέγεθος τους μπορούν να χρησιμοποιηθούν από βάση για ρεσώ έως φωτιστικά στολίζοντας βεράντες, κήπους και εισόδους σπιτιών.

Οι φλάροι αρχικά ήταν μεγάλα κιούπια, στα οποία άνοιγαν τρύπες προκειμένου να βγαίνει ο καπνός και τα τοποθετούσαν ανάποδα. Όταν ο φλάρος δεν τραβούσε καλά, κυρίως λόγω των ισχυρών ανέμων, μαύριζε και από κει βγήκε και η έκφραση “τον κακό σου τον καιρό και το μαύρο σου το φλάρο».
Οι φλάροι, σύμφωνα με τη λαογραφία, οφείλουν το όνομα τους στους καθολικούς καλόγερους που κατέκλυσαν τις Κυκλάδες από την περίοδο της Φραγκοκρατίας και μετά. Οι καλόγεροι αυτοί, κυρίως Ιησουίτες, ονομάζονταν  frarer (αδελφός) ήταν ψηλοί και καλυμμένοι με το ράσο από το κεφάλι μέχρι τα  πόδια. Το frare εξαιτίας της παραφθοράς μετατράπηκε σε φλάρος. Η ομοιότητα τους με τις καμινάδες “χάρισαν” στα πρωτότυπα αυτά κεραμικά, που σιγά-σιγά εξελίχθηκαν σε μικρά έργα τέχνης το νέο τους όνομα.
Εξάλλου ο φλάρος χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα από τις μαμάδες στη Σίφνο ως “μπαμπούλας”. “Μη βγείτε έξω, γιατί σας καραδοκά ο φλάρος”.

24 Αυγούστου 2015

"Και οι τοίχοι έχουν αφτιά" - Αλλά γιατί το λέμε;

Από τα αρχαιότατα χρόνια και ως το Μεσαίωνα... η άμυνα μιας χώρας εναντίον των επιδρομέων, ήταν, κυρίως, τα τείχη που την κύκλωναν.

Τα τείχη αυτά χτιζόντουσαν, συνήθως, με τη βοήθεια των σκλάβων και των αιχμαλώτων που συλλαμβάνονταν στις μάχες. Οι μηχανικοί, όμως, ανήκαν απαραίτητα στο στενό περιβάλλον του άρχοντα ή του βασιλιά, που κυβερνούσε τη χώρα.  
Τέτοιοι πασίγνωστοι μηχανικοί, ήταν ο Αθηναίος Αριστόβουλος -ένας από αυτούς που έχτισαν τα μεγάλα τείχη του Πειραιά- ο Λαύσακος, που ήταν στενός φίλος του Κωνσταντίνου του Παλαιολόγου και ο Ναρσής, που υπηρετούσε κοντά στο Λέοντα το Σγουρό.  
Όταν ο τελευταίος, κυνηγημένος από τους Φράγκους κλείστηκε στον Ακροκόρινθο, ο Ναρσής του πρότεινε ένα σχέδιο φρουρίου, που έγινε αμέσως δεκτό. Το χτίσιμο του κράτησε ολόκληρο χρόνο κι όταν τέλειωσε, αποδείχτηκε πράγματι πως ήταν απόρθητο. Στα τείχη του φρουρίου ο Ναρσής έκανε και μια καινοτομία εκπληκτική για την εποχή του.  
Σε ορισμένα σημεία, τοποθέτησε μερικούς μυστικούς σωλήνες από κεραμόχωμα, που έφταναν, χωρίς να φαίνονται, ως κάτω στα υπόγεια, τα οποία χρησίμευαν για φυλακές. Όταν κανείς, λοιπόν, βρισκόταν πάνω στις επάλξεις του πύργου, από κει ψηλά μπορούσε ν’ ακούσει από μέσα από τους σωλήνες, ό,τι λεγόταν από τους αιχμαλώτους, που ήταν κλεισμένοι εκεί.  
Ήταν, να πούμε, ένα είδος «μικρόφωνου» της εποχής του. Τότε όμως τα έλεγαν «ωτία». Τη φράση αυτή τη βρίσκουμε ακόμα στην όπερα του Μπετόβεν «Φιντέλιο». Εκεί υπάρχει το τραγούδι των φυλακισμένων που τελειώνει με τη φράση: «Έχουν και οι τοίχοι αφτιά». Και ο λόγος - η φράση αυτή έμεινε παροιμιώδης από το εξής περιστατικό:  
Σ’ ένα από τα μουσικά απογευματινά που έδινε η βασίλισσα Αμαλία, σύζυγος του Όθωνα, έπαιξε πιάνο και τραγούδησε η ανιψιά του Κωλέττη, που είχε σπουδάσει στην Ευρώπη. Τελειώνοντας, λοιπόν, το τραγούδι με τη φράση «έχουνε και οι τοίχοι αφτιά», οι αντιοθωνικοί βρήκαν την ευκαιρία να διαδώσουν τη φράση αυτή σαν σύνθημα, λέγοντας, συγχρόνως, να φυλάγονται από τους κατασκόπους των Βαυαρών. - See more at: http://www.ingossip.gr/paraxena/140398-sss-kai-oi-toichoi-echoyn-aphtia-alla-giati-to-leme?ref=yfp#sthash.WOamxjL7.dpuf

29 Απριλίου 2015

Η φράση το «ξύπνημα ή χτύπημα του Εγκέλαδου» χρησιμοποιείται ευρέως για να περιγράψει τον σεισμό.

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, 
ο Εγκέλαδος ήταν γιος του Τάρταρου και της Γης. Ήταν ένα πλάσμα τεραστίων διαστάσεων με υπερβολική δύναμη και πήρε μέρος στη Γιαγαντομαχία, τη μάχη δηλαδή του Δία και των Θεών ενάντια στους Γίγαντες. Οι Γίγαντες έπαθαν πανωλεθρία από τους Θεούς, που άρχισαν να τους σκοτώνουν έναν – έναν, με διάφορους τρόπους. Σύμφωνα με τις καταγραφές και ο Εγκέλαδος τραυματίστηκε θανάσιμα κατά τη διάρκεια της μάχης. Οι εκδοχές για τον θάνατό του είναι τρεις Σύμφωνα με την πιο διαδεδομένη, τον σκότωσε η θεά Αθηνά η οποία τον καταπλάκωσε με τη Σικελία ή το βουνό Αίτνα. Ακόμα και σε αυτή την εκδοχή υπάρχουν παραλλαγές, με τον Παυσανία να αναφέρει ότι η θεά τον σκότωσε ρίχνοντας πάνω του το τεράστιο άρμα της με τους 4 ίππους. Σύμφωνα με τη δεύτερη εκδοχή, ο Εγκέλαδος βρήκε το θάνατο από τον Δία, ο οποίος χρησιμοποίησε τον συνηθισμένο του τρόπο για να τον σκοτώσει. Του έριξε κεραυνούς. Η τρίτη εκδοχή υποστηρίζει πως τον σκότωσε ο Σειλινός, που ήταν ένας από τους ακόλουθους του θεού Διόνυσου. Ο μύθος θέλει τον Εγκέλαδο να κινείται εξαγριωμένος και να αναστενάζει μέσα στον τάφο του, προκαλώντας σεισμούς και ενεργοποιώντας ηφαίστεια. Έτσι, ταυτίστηκε η φράση «ξύπνησε ο Εγκέλαδος» με τους σεισμούς και χρησιμοποιείται ως σήμερα.

Τι σημαίνει η φράση«αἰδώς Ἀργεῖοι» ; Ποιος την είπε και γιατί;

Η φράση «αἰδώς Ἀργεῖοι» είναι αρχαία ελληνική την βρίσκουμε στην Ιλιάδα του Ομήρου.
Σε απλά ελληνικά σημαίνει «ντροπή Αργείοι» και την είπε ο Αίαντας επιπλήττοντας τους Αργείους οι οποίοι φοβισμένοι είχαν καταπτοηθεί και ανέχονταν τους Τρώες να απειλούν με κάψιμο τα πλοία τους
Οι στίχοι στην Ιλιάδα του Ομήρου αναφέρουν:
«Αἴας δ' ἑτέρωθεν ἐκέκλετο οἷς ἑτάροισιν.
αἰδώς Ἀργεῖοι νῦν ἄρκιον ἤ ἀπολέσθαι»
Δηλαδή: 
«Κι ο Αίαντας  απέναντι έλεγε στους δικούς του:
Ντροπή Αργείοι! Το μόνο βέβαιο που τώρα μας περιμένει είναι να χαθούμε»

7 Απριλίου 2015

Μικρές σκέψεις.

Α΄) Καταλαβαίνεις περισσότερα απ’ τη ζωή σου όταν την «βλέπεις» κοιτάζοντας πίσω;
Όταν την «βλέπεις» χάνεις την «αντικειμενικότητα» της στιγμής, το συναίσθημα. Άρα, ουσιαστικά, χάνεις έναν βασικό παράγοντα για μια όχι ορθολογική αλλά σωστή κρίση.

Β΄) Κάθε λέξη μου είναι και μια υπόσχεση:

                                 υπόσχεση στον τρόπο σκέψης μου
                                 υπόσχεση στο τρόπο που θέλω να ζω
                                 υπόσχεση σ’ αυτό που πιστεύω
                                 υπόσχεση σ’ αυτό που αγαπώ



Γ΄) Η γλώσσα είναι η μοναδική ζωντανή κληρονομιά ενός λαού.

Δ΄) Η σκέψη του ρεαλισμού δεν είναι μία σκέψη που αποβάλει το συναίσθημα. Απλώς το λαμβάνει ως έναν παράγοντα, μία συνιστώσα του θέματος, το τοποθετεί στη θέση που του αξίζει.

Ε΄) Ο ρεαλιστής "σκέφτεται" και με το συναίσθημα, όχι όμως ορμώμενος απ’αυτό.


ΣΤ΄) Η ζωή, τελικά, δεν είναι κάτι που το κρατάς γερά στη γροθιά σου, όταν τα έχεις όλα στα χέρια σου. Αλλά είναι σαν το νερό που κουβαλάς στη χούφτα σου, ανά πάσα στιγμή μπορεί να σου χυθεί.

Ζ΄) Μην προσπαθείς να είσαι καλός, αλλά σωστός.

16 Φεβρουαρίου 2015

Αρχιδάμειος πόλεμος.

Ο όρος Αρχιδάμειος πόλεμος δεν αφορούσε κάποιο συγκεκριμένο πόλεμο, αλλά ήταν αρχαία ελληνική έκφραση με την οποία δηλώνονταν κάθε πόλεμος αντίθετος προς την επιθυμία εκείνου που τον αναλάμβανε.
Η έκφραση αυτή προήλθε από τις επιδρομές του ειρηνόφιλου Βασιλέα της Σπάρτης Αρχίδαμου Β΄ στην Αττική. Εξ αυτού ονομάσθηκε από τους ιστορικούς «Αρχιδάμειος πόλεμος» και ολόκληρη η πρώτη περίοδος του Πελοποννησιακού Πολέμου (431-421 π.Χ.).

27 Νοεμβρίου 2014

Οι όροι "έθνος-κράτος", "εθνικό κράτος" και η εθνομηδενιστική προπαγάνδα.

"έθνος-κράτος" (nation state),  "εθνικό κράτος" 
...
Το έθνος (στα ελληνικά) σημαίνει το σύνολο των ανθρώπων (και) με κοινή καταγωγή - το "όμαιμον" - εξ αίματος. 

Το nation έχει την έννοια της κοινότητας, του συνόλου των πολιτών με κοινή αναφορά σε συνταγματικό κράτος. Με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτό.
Γι΄αυτό και οι ξένοι χρησιμοποιούν τον (ελληνικό) όρο ethnic για να δηλώσουν εθνικές μειονότητες.

Έτσι σε ένα έθνος-κράτος οι πολίτες μπορεί να έχουν αλλά και μπορεί να μην έχουν κοινή καταγωγή.Ο όρος χρησιμοποιείται για το σύνολο των κρατών.

Τώρα, κάποια από τα έθνη-κράτη είναι και εθνικά κράτη(οι πολίτες τους έχουν και κοινή καταγωγή). Όπως π.χ. είναι η Ελλάδα. Δεν μπορείς να χρησιμοποιήσεις τον όρο "εθνικό κράτος" για όλα τα κράτη! Όλα τα κράτη, όμως, είναι έθνη-κράτη. 

Θα μπορούσαμε να πούμε για την Ελλάδα: Το έθνος-κράτος του έθνους των Ελλήνων.
...

16 Νοεμβρίου 2014

Επί τούτου - επί τούτω (ad hoc) - προς τούτο.

Επί τούτου σημαίνει επάνω σε αυτό, επ΄ αυτού.
                (π.χ. Εξέθεσε το όλο πρόβλημα και ζήτησε τις παρατηρήσεις μας επί τούτου.)

Επί τούτω σημαίνει ειδικά για αυτό.
               (π.χ.Το πρόβλημα που ανέκυψε λύθηκε με μια επί τούτω διορθωτική πράξη.)

Προς τούτο σημαίνει για το σκοπό αυτό.

22 Οκτωβρίου 2014

ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ

Όταν διηγούμαστε, τις περισσότερες φορές τα ρήματα που χρησιμοποιούμε βρίσκονται σε χρόνο παρελθοντικό, παρατατικό ή αόριστο. Συχνά, όμως χρησιμοποιούμε ρήματα σε ενεστώτα, για να κάνουμε τη διήγησή μας πιο ζωντανή. Ο ενεστώτας αυτός λέγεται και ιστορικός.

26 Σεπτεμβρίου 2014

“Φίλος μεν Πλάτων, φιλτάτη δʼ αλήθεια”

“Φίλος μεν Πλάτων, φιλτάτη δʼ αλήθεια”

Τη φράση αυτή την είπε ο Σταγιρίτης φιλόσοφος Αριστοτέλης (384-322 π.Χ), ο οποίος ενίοτε διαφωνούσε με τη γνώμη του δασκάλου του Πλάτωνα.

Κατά λέξη σημαίνει: Ο Πλάτων είναι αγαπητός, όμως πιο αγαπητή είναι η αλήθεια.

Τη χρησιμοποιούμε στον καθημερινό μας λόγο, όταν υποχρεωνόμαστε να διαφωνήσομε με τους ανωτέρους μας χάριν αυτής της αλήθειας. Είναι ανεπίτρεπτο να παρασιωπούμε την αλήθεια από φόβο ή ιδιοτελές συμφέρον.

23 Αυγούστου 2014

Λατινικές λέξεις και φράσεις στη χρήση της γλώσσας μας



Λατινικές λέξεις και φράσεις στη χρήση της γλώσσας μας                                                                    Λατινικές Λέξεις και Φράσεις στη Χρήση της Γλώσσας μας
Επιμέλεια: Γιώργος Σκάθαρος 
A priori, casus belli, de facto, dum spiro spero, ex officio, mea culpa, adsum και πενήντα ακόμη λατινικές λέξεις και φράσεις στη χρήση της νεοελληνικής γλώσσας:

17 Ιουνίου 2014

Προπηλακίζω (χρησιμοποιείται συχνά λάθος).

Σημαίνει: βρίζω, χλευάζω δημοσίως, επιτίθεμαι λεκτικά εναντίον κάποιου.
(και όχι ασκώ σωματική βία εναντίον κάποιου)

Περί πολλά τυρβάζη.(χρησιμοποιείται συχνά λάθος)

Σημαίνει: καταπιάνεσαι με πολλά.
( και όχι καταπιάνεται με πολλά)

Είναι β΄ ενικό πρόσωπο του ρ. "τυρβάζομαι".

Εκφράσεις που λέγονται πολλές φορές λάθος.


διά του λόγου το ασφαλές. (όχι, διά του λόγου το αληθές)
εκ των ων ουκ άνευ. (όχι, εκ των ουκ άνευ)
ο ασκός του Αιόλου. ( όχι, οι ασκοί του Αιόλου)
ελαφρά τη καρδία. (όχι, με ελαφρά την καρδία)
επί δικαίους και αδίκους. (όχι, επί δικαίων και αδίκων)
επί ξυρού ίσταται ακμής. (όχι, επί ξυρού ακμής)
παρελθέτω απ' εμού το ποτήριον τούτο.
υπέρ το δέον. (όχι, υπέρ του δέοντος)

16 Ιουνίου 2014

"Μέτρον άριστον" αντί του λανθασμένου "παν μέτρον άριστον".

Η ορθή έκφραση είναι "Μέτρον άριστον" και σημαίνει ότι: το να χρησιμοποιείς μέτρο σε ό,τι κάνεις είναι το ορθό.
Η αποδιδόμενη απόλυτα λανθασμένα έκφραση "παν μέτρον άριστον", σημαίνει ότι με ό,τι μέτρο και να υπολογίσεις τα πράματα, είναι το ίδιο καλό...

Η φράση αποδίδεται στον Κλεόβουλο.

Ο Κλεόβουλος o Ρόδιος ήταν τύραννος της Λίνδου στη Ρόδο, ένας από τους «επτά σοφούς» της αρχαιότητας (6ος π.Χ.). Σε αυτόν αποδίδονται τα γνωμικά «μέτρον άριστον», «ηδονής κράτει», κ.ά. Ονομάζεται και Κλεόβουλος ο Λίνδιος, διότι η αρχαία Ρόδος ήταν χωρισμένη στις 4 αρχαίες πόλεις: Ρόδος, Λίνδος, Κάμειρος και Ιάλυσος.

22 Απριλίου 2014

Φράσεις της Μεγάλης Εβδομάδας, στην καθημερινότητά μας!


Πολλές από τις φράσεις που χρησιμοποιούμε στην καθημερινή μας ζωή προέρχονται από τα Ευαγγέλια και τους ύμνους της Μεγάλης Εβδομάδας. Τα πρωτεία ανήκουν στη Μεγάλη Πέμπτη αλλά και οι υπόλοιπες ημέρες έχουν "δανείσει" την γλώσσα μας με αρκετές εκφράσεις."Ιδού ο Νυμφίος έρχεται".
Το χρησιμοποιούμε για να αναγγείλουμε την άφιξη κάποιου, συχνά και με ειρωνική διάθεση.


29 Οκτωβρίου 2013

Φράσεις με δοτική πτώση.

Φράσεις της νεοελληνικής γλώσσας που περιλαμβάνουν δοτική πτώση
αβρόχοις ποσί(ν) = (με άβρεχτα πόδια), άκοπα ή χωρίς ζημιά, χωρίς να κοστίσει τίποτα Πέρασε το μάθημα αβρόχοις ποσίν.
αιτία = λόγω, εξαιτίας
Φράσεις: αιτία θανάτου, αιτία δωρεάς Του χορηγήθηκε σύνταξη αιτία θανάτου.
άμα τη αφίξει = με την άφιξη, τη στιγμή της άφιξης Άμα τη αφίξει του Προέδρου, συνέβη το απρόοπτο.

Συνήθεις λατινικές φράσεις στη νέα ελληνική γλώσσα.

Συνήθεις λατινικές φράσεις στη νέα ελληνική γλώσσα
Για εκτεταμένο κατάλογο ακολουθήστε το σύνδεσμο
ad calendas Graecas στις ελληνικές καλένδες, δηλαδή ποτέ
ad hoc γι' αυτόν το σκοπό
alter ego το άλλο εγώ, ο σωσίας
anno Domini (a.D.) έτος κυρίου· π.χ.: 1991 a.D., δηλαδή 1991 μ.Χ.
ante Cristum (a.C.) προ Χριστού· π.χ.: 1500 a.C., δηλαδή 1500 π.Χ.
ante meridiem (a.m.) πριν το μεσημέρι

19 Οκτωβρίου 2013

Σχολική Ορθογραφία.

Πρέπει να καταργηθεί η σχολική ορθογραφία που εισήγαγε ο Τριανταφυλλίδης.

15 Οκτωβρίου 2013

Ανάν ή Άναν, Νόμπελ ή Νομπέλ, ο τονισμός ξένων λέξεων που χρησιμοποιούνται στην ελληνική γλώσσα.

γ

"Ούτως ή άλλως" και "έτσι κι αλλιώς".

Οι εκφράσεις που έχει "κληρονομήσει" η γλώσσα από το παρελθόν, είτε είναι λόγιες ή της καθαρεύουσας, είτε είναι αρχαίες ή της βυζαντινής περιόδου πρέπει να χρησιμοποιούνται αυτούσιες! Δεν μπορούμε να τις αλλάζουμε, να κάνουμε παραλλαγές, να προσθέτουμε ή να αφαιρούμε λέξεις. Έτσι μπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει όποια από τις δύο παραπάνω εκφράσεις θέλει. Έχουν την ίδια σημασία. Δεν μπορεί, όμως, να κάνει συνδυασμό λέξεων από τις δύο παραπάνω εκφράσεις και να πει "ούτως ή αλλιώς". ΕΊΝΑΙ ΛΑΘΟΣ!

16 Σεπτεμβρίου 2013

Εκφράσεις που όλοι χρησιμοποιούμε καθημερινά - Τι σημαίνουν;

Δευτέρα, 16 Σεπτεμβρίου 2013

Εκφράσεις που όλοι χρησιμοποιούμε καθημερινά - Τι σημαίνουν;

Στον καθημερινό μας λόγο χρησιμοποιούμε διαχρονικές φράσεις λαϊκής σοφίας, την προέλευση των οποίων οι περισσότεροι δεν γνωρίζουμε.
Οι φράσεις αυτές κρύβουν μία μικρή ιστορία, με άγνωστους σε εμάς πρωταγωνιστές, η οποία αφενός έχει κάτι να μας διδάξει, και αφετέρου απεικονίζει γλαφυρά τον τρόπο ζωής και δράσης των ανθρώπων μίας άλλης εποχής.
Στις περισσότερες των περιπτώσεων η λαϊκή αυτή σοφία, έχει τις ρίζες της στην Αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο, αποδεικνύοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την συνέχεια του Ελληνισμού, εφόσον τις ίδιες φράσεις χρησιμοποιούμε και σήμερα.
Οι άνθρωποι μπορεί να αλλάζουν ανάλογα με τις εποχές, ταυτόχρονα όμως, εύκολα διαπιστώνει κανείς, πως στην πραγματικότητα μοιραζόμαστε διαχρονικά τα ίδια πάθη, φόβους, ανησυχίες και ελπίδες.

15 Απριλίου 2013

Τουρκικές λέξεις που χρησιμοποιούμε στην γλώσσα μας.

Καθημερινά χρησιμοποιούμε πολλές δεκάδες λέξεις οι οποίες είναι τουρκικές και έχουν παρεισφρύσει στη γλώσσα μας χωρίς να γνωρίζουμε την προέλευσή τους και την αντίστοιχη ελληνική έννοια.
Σε αλφαβητική σειρά, μερικές από τις τουρκικές λέξεις που χρησιμοποιούμε συχνότερα:
ΑΛΑΝΙ (αλήτης),
ΑΛΑΝΑ (ανοιχτός χώρος),
ΑΓΑΣ (δεσποτικός-αυταρχικός),
ΑΓΙΑΖΙ (πρωινό ή νυχτερινό κρύο), ΓΙΑΟΥΡΤΙ (πηγμένο γάλα),
ΤΣΕΠΗ (θυλάκιο),
ΤΑΒΑΝΙ (οροφή),
ΤΖΑΚΙ (παραγώνι),
ΚΑΪΚΙ (βάρκα),
ΜΕΛΤΕΜΙ (άνεμος ετησίας),
ΜΑΝΑΒΗΣ (οπωροπώλης),
ΜΠΑΚΑΛΗΣ (παντοπώλης),
ΓΛΕΝΤΙ (διασκέδαση),
ΚΑΒΓΑΣ (φιλονικία),
ΚΕΦΙ (ευδιαθεσία),
ΧΑΤΙΡΙ (χάρη),
ΝΤΕΡΤΙ (καημός),
ΝΤΑΒΑΝΤΟΥΡΙ (σύγχυση),
ΤΣΙΜΠΟΥΚΙ (καπνοσύριγγα),
ΧΑΣΑΠΙΚΟ (κρεοπωλείο),

19 Δεκεμβρίου 2012

Ας πάρουμε πίσω τα ένδοξα Αρχαία Ελληνικά ονόματά μας


Αν η ετυμολόγηση λέξεων της γλώσσας μας έχει μεγάλο ενδιαφέρον, τότε ακόμα μεγαλύτερο έχουν τα ονόματά μας, μιας και προσδίδουν διάφορες ιδιότητες και χαρακτηριστικά σε αυτούς που τα φέρουν.
Βέβαια, εδώ και αρκετούς αιώνες η εισβολή ξενόφερτων ονομάτων στην ελληνική κοινωνία έχει γίνει συνήθεια. Το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών αν όχι όλα, έχουν εβραϊκές ρίζες. Αποτέλεσμα αυτού είναι πολλά ελληνικά ονόματα να έχουν ξεχαστεί και αντί πλειοψηφίας, να θεωρούνται σπάνια. Παραδείγματα γνωστών εβραϊκών ονομάτων είναι ο "Ιωάννης" (προέρχεται από το εβραϊκό όνομα Γιεχόαναν ή Γιοάναν), ο "Ηλίας" (προέρχεται από το εβραϊκό όνομα Ελίγιαχου), ο "Ιάκωβος" (από το Γιαακόβ) κ.α.

Είναι πραγματικά λυπηρό, ελληνικά ονόματα όπως τα παρακάτω να μένουν χωμένα βαθιά στο ντουλάπι της ιστορίας μας.

Αγησίλαος (άγω+λαός) ...ο ικανός ηγέτης .

5 Νοεμβρίου 2012

Φράσεις της αρχαίας Ελληνικής που λέμε και σήμερα!!


Παρ’ όλες τις επιρροές που έχει δεχθεί η γλώσσα μας, εντούτοις χρησιμοποιούμε στον καθημερινό λόγο, εκφράσεις αυτούσιες, προερχόμενες από την αρχαία Ελληνική. Αυτές αποτελούν την απόδειξη ότι η γλώσσα είναι το μοναδικό πολιτισμικό κληροδότημα, το οποίο παραμένει ανεπηρέαστο από το χρόνο

 Είναι λοιπόν χρήσιμο να μάθουμε ή να θυμηθούμε, από που προέρχονται και από ποιούς ελέχθησαν για πρώτη φορά.

——————————————————————————————

- Αιδώς Αργείοι:  όταν θέλουμε να καταδείξουμε αισθήματα ντροπής αναφερόμενοι σε κάποιον άλλο.

Ειπώθηκε από τον Στέντορα (σε έντονο ύφος) προς τους Αργείους κατά τη διάρκεια του Τρωικού πολέμου, με σκοπό να τους ανυψώσει το ηθικό όταν ο Αχιλλέας αποχώρησε από τη μάχη. (Ομήρου Ιλιάδα – Ε 787)

2 Νοεμβρίου 2012

Τρίτη, 21 Αυγούστου 2012


Η ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ: ΑΥΤΟ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΔΙΑΔΩΣΤΕ ΤΟ ΠΑΝΤΟΥ ΚΑΙ ΣΕ ΚΑΘΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΦΥΛΑΞΤΕ ΤΟ


Η Ομηρική (Ελληνική) Γλώσσα, αποτελεί τη βάση επάνω στην οποία στηρίχτηκαν πλήθος σύγχρονων γλωσσών. Ακόμα κι αν δεν υπήρχε καμία άλλη αναφορά.. 

ακόμα κι αν δεν είχε διασωθεί κανένα προκατακλυσμιαίο μνημείο, θα αρκούσε η Ελληνική Γλώσσα ως απόδειξη της ύπαρξης στο παρελθόν, μίας εποχής μεγάλου πολιτισμού... 
Στη γλώσσα μας είναι εμφυτευμένη όλη η γνώση που κατέκτησε ο άνθρωπος, έως την παρούσα στιγμή. Κάθε ελληνική λέξη-όρος φέρει ένα βαρύ φορτίο νόησης, φορτίο που οι προγενέστεροι 'εξόδευσαν', για να κατακτήσουν γνωστικά τη συγκεκριμένη έννοια και να την 'βαπτίσουν' με το συγκεκριμένο όνομα-λέξη». 

4 Οκτωβρίου 2011

Μάθε τι σημαίνει το όνομά σου.!!!

Ααρών: αδελφός του Μωυσή. Όνομα σπάνια στην Ελλάδα. Δείχνει άνθρωπο ανυπόμονο, πεισματάρη και ιδεαλιστή. Ο Ααρών είναι συνήθως μπροστά απ' την εποχή του και μοιάζει ν' αγαπάει τις περιπέτειες. Στην πραγματικότητα, έχει προηγουμένως μελετήσει τα ρίσκα.
Αβραάμ: αντικομφορμιστής και ενθουσιώδης, έχει ανοιχτό μυαλό. Όταν, όμως, απογοητεύεται το ρίχνει στην κριτική και μπορεί να γίνει κακός. Έχει μεγάλη ενέργεια που πρέπει να χρησιμοποιεί σωστά και όχι. αυτοκαταστροφικά!
Αγαθή: η γενναία, πνευματώδης, διακρίνεται για την εξυπνάδα και την ετοιμότητά της. Είναι αυταρχική και πολύ δραστήρια. Διαθέτει φαντασία κι έχει πολλά ενδιαφέροντα. Το αδύνατο σημείο της: δεν ξέρει να ελέγχει τα συναισθήματά της.

7 Φεβρουαρίου 2011

Η ελληνική γλώσσα στον κόσμο.




Τα ελληνικά είναι μια δύσκολη και λίγο ομιλούμενη γλώσσα. Ποιος γνωρίζει όμως πως στην Αυστραλία υπάρχουν 18 πανεπιστημιακές σχολές... και 149 δημόσια σχολεία που διδάσκουν τη πιέστε για μεγέθυνση νεοελληνική γλώσσα, στην Ινδία δύο πανεπιστημιακές σχολές, στην Ιταλία 15 πανεπιστημιακές σχολές και τρία δημόσια σχολεία, στην Ισπανία 20 πανεπιστημιακές σχολές και τρία δημόσια σχολεία. Αλλά και στη Συρία, τη Λιθουανία, την Ιαπωνία, τη Νότιο Αφρική, τη Βενεζουέλα, τη Σλοβενία, τη Ρωσία, το Ισραήλ...
Διευθύνσεις και πληροφορίες για όλα τα ακαδημαϊκά, δημόσια και ιδιωτικά ιδρύματα που παρέχουν μαθήματα της ελληνικής γλώσσας στην Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό περιέχει ο οδηγός στην αγγλική με τον τίτλο «Institutions Offering Courses of Modern Greek in Greece and abroad» (Ιδρύματα που προσφέρουν μαθήματα νεοελληνικής γλώσσας στην Ελλάδα και το εξωτερικό) που εξέδωσε το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Διεθνών Εκπαιδευτικών Σχέσεων του υπουργείου Παιδείας.

27 Αυγούστου 2010

"Σαρδόνιο χαμόγελο".

Ο υποκριτικά ή σαρκαστικά γελών. Ακόμη και ο μορφασμός του προσώπου,του οποίου οι μύες συσπώνται, προσομοιούμενοι γέλιου, εφόσον έχει καταναλωθεί "σαρδάνη", ένα φυτό που συναντάται στη Σαρδινία.

"Πύρρειος νίκη"

Πύρρειος νίκη ονομάζεται μεταφορικά το αποτέλεσμα μιας μάχης κατά την οποία αναδεικνύεται μεν νικητής, αυτός όμως έχει υποστεί τόσο βαριές απώλειες, ώστε μελλοντικά θα του είναι δύσκολο ή αδύνατο να συνεχίσει να αγωνίζεται για την επίτευξη των σκοπών του.

  • Πύρρειος ήταν η νίκη του Πύρρου στο Άσκλον το 279 π.Χ. επί των Ρωμαίων. Αν και τυπικά ο Μολοσσός βασιλιάς αναδείχθηκε νικητής, έχασε πολλούς άνδρες και τους πιο επίλεκτους αξιωματικούς του - αναγκάστηκε έτσι να μεταβάλει τα αρχικά σχέδιά του, τα οποία προέβλεπαν πορεία προς τη Ρώμη. O Πλούταρχος γράφει πως όταν ένας στρατιώτης πλησίασε τον Πύρρο για να τον συγχαρεί, αυτός του απάντησε αυτοσαρκαστικά, «Μια ακόμα νίκη επί των Ρωμαίων και θα χαθούμε εντελώς»

"Δαμόκλειος σπάθη".

Με τον όρο "Δαμόκλειος Σπάθη"εννοούμε το συνεχή θανάσιμο κίνδυνο που  απειλεί συνεχώς τη ζωή μας ή το λόγο για μια επικείμενη καταστροφή τεράστιου μεγέθους.
  
 Ο όρος έχει την απαρχή του στην εξής παράδοση: 
  
 Στο παλάτι των Συρακουσών κάποτε κυβερνούσε ο Διονύσιος, άντρας με πολλά  πλούτη, χλιδή και ατράνταχτη εξουσία. Και όπως συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις, οι κόλακες γύρω του ήταν πολλοί και επιθυμούσαν να γευτούν λίγη από την πολυτέλεια και την αίγλη της βασλικής αυλής, δείχνοντας τη συνεχή υποστήριξή τους στο πρόσωπό του.  

11 Αυγούστου 2010

Απλώς - απλά (χρησιμοποιούνται συχνά λάθος)

Το επίθετο απλός,-ή,-ό σημαίνει "αυτός που δεν είναι σύνθετος". Το επίρρημα απλά σημαίνει " με απλό τρόπο, με απλότητα, όχι σύνθετα". Ενώ το επίρρημα απλώς σημαίνει "μόνο".

23 Ιουλίου 2010

"διέβη τον Ρουβίκωνα" - "Ο κύβος ερρίφθη" (alea jacta est).

Ρουβίκων (Rubico) είναι το λατινικό όνομα ενός μικρού ποταμού στη βόρεια Ιταλία που χυνόταν στην Αδριατική θάλασσα.

Στη ρωμαϊκή εποχή, κατά τη ρεπουμπλικανική περίοδο, ο νόμος απαγόρευε στους Ρωμαίους στρατηγούς να τον διαβούν με τις λεγεώνες τους. Το μέτρο αποσκοπούσε στο να αποτρέψει την είσοδο στρατού στην Ιταλία, επομένως και το ενδεχόμενο πραξικοπήματος ή εμφυλίου πολέμου.

Όταν ο Ιούλιος Καίσαρ το 49 π.Χ. αποφάσισε να τον περάσει, πριν συγκρουστεί με τον Πομπήιο, αναφώνησε την περίφημη ιστορική φράση "Ο κύβος ερρίφθη" (alea jacta est).

Η φράση "διέβη τον Ρουβίκωνα" αναφέρεται σε ανθρώπους που εν γνώσει τους λαμβάνουν μια ριψοκίνδυνη απόφαση χωρίς επιστροφή.

14 Ιουλίου 2010

Η ορθογραφία των λέξεων και η λεγόμενη "απλοποίηση".

Δάνειες λέξεις, χρήση και ορθογραφία.


Το τανκς ή το τανκ

Ο στυλός ή το στυλό;

Ο κανόνας « οι ξένες λέξεις είναι άκλιτες» είναι σωστός αλλά λέει τη μισή «αλήθεια»! Το σωστό είναι: «οι ξένες λέξεις όταν τις πρωτοδανειζόμαστε είναι άκλιτες, με το πέρασμα του χρόνου, κατά κανόνα, κλίνονται». Φυσικά ο χρόνος που χρειάζεται μία ξένη λέξη για να προσαρμοστεί φωνητικά στην ελληνική γλώσσα και να κλιθεί είναι σχετικός και πολύ μεγάλος. Π.χ. οι λέξεις: πόρτα, ταβάνι, και εκατοντάδες άλλες, είναι ξένες λέξεις και κλίνονται. Ελάχιστες είναι οι ξένες λέξεις που με το πέρασμα του χρόνου μένουν άκλιτες και μάλιστα πολλές από αυτές αντικαθίστανται ή παύουν να χρησιμοποιούνται (π.χ. αμπραγιάζ = συμπλέκτης). Η διαφορά με τη λέξη «το στυλό» είναι ότι είναι επαναδάνειο. Είναι, δηλαδή, ελληνική λέξη – για αυτό το λόγο πρέπει να γράφεται και με ύψιλον – με αποτέλεσμα να μην χρειάζεται πολύς χρόνος για τη φωνητική της προσαρμογή. ( εδώ να πω ότι η φωνητική προσαρμογή είναι μία «φυσική» γλωσσική διαδικασία που έχει να κάνει με τον προφορικό λόγο στην καθημερινή χρήση της γλώσσας και όχι κάποια τεχνητή – κλινική γλωσσικά – διαδικασία). Η λέξη προέρχεται από την ελληνική λέξη «ο στύλος». Έτσι έγινε γρήγορα η φωνητική προσαρμογή της λέξης στο αρσενικό, «ο στυλός»! Πλέον, η λέξη, είναι γλωσσικά ορθό να προφέρεται και να γράφεται στο αρσενικό της: «ο στυλός»! Φυσικά δεν απαγορεύεται να χρησιμοποιείται το άκλιτο ή να διορθώνεται στο γραπτό λόγο, αλλά θα πρέπει, στην μεταβατική περίοδο που βρίσκεται η λέξη, να προτιμάται το αρσενικό. Έτσι κι αλλιώς, είναι αναπόδραστο, σε μερικά χρόνια, η γλώσσα, να «αποβάλλει» το ουδέτερο και άκλιτο. 

Λύτος Δ. Κωνσταντίνος.

11 Ιουλίου 2010

Αρχαίες και λόγιες φράσεις.

Αβρόχοις ποσί (χρησιμοποιείται συχνά λάθος)

Χωρίς να βραχούν (ούτε) τα πόδια. Μτφ.χωρίς να πάθουν τίποτε, χωρίς συνέπειες, ανώδυνα, χωρίς κόπο.

22 Ιουνίου 2010

Τι σημαίνει η λέξη "βία" στον τέταρτο στίχο του Εθνικού Ύμνου.

Διονύσιος Σολωμός:

Σε γνωρίζω από την κόψη
Του σπαθιού την τρομερή,
Σε γνωρίζω από την όψη
Που με βία μετρά τη γη.

(Βιάζομαι, επισπεύδω, προτρέχω...επείγομαι από την ταχύτητα ή τη σπουδή με την οποία ενεργεί όποιος καταβάλλει έντονη προσπάθεια...διάθεση για ενεργοποίηση, ζέση, ζήλο...την προθυμία την οποία εκδηλώνει αυτός που ασχολείται με κάτι σοβαρό και, κατ΄ επέκταση, την επιμέλεια και την προσοχή που αφιερώνει.)

ο Καβάφης γράφει:

«Ίσως δεν έφθασεν ακόμη ο καιρός.

Να μη βιαζόμεθα· είν’ επικίνδυνον πράγμα η βία.»



Χρόνια ακούγαμε από ένα πολιτικό θερμοκήπιο ότι μία είναι η έννοια της λέξεις "βία"! Αυτοί που "γνωρίζουμε" όλοι ( μιλούσαν φυσικά για την αρχική έννοια τις λέξεις βία ). 

Λατινικές λόγιες εκφράσεις.

Το όνομα των ΕΛΛΗΝΩΝ

2000 π.Χ.
Πελασγοί

Αχαιοί, Δωριείς, Αιολείς, Ίωνες,

Δαναοί, Αργείοι, Έλληνες, Παναχαιοί, Πανέλληνες, Γραικοί

Γραικοί - Graeci (λατινικά)

800 π.Χ.

Έλληνες

100 π.Χ.

Έλληνες, Γραικοί,

500 μ.Χ.

Έλληνες (ειδωλολάτρες, πολυθεϊστές)

Γραικοί, (ειδικότερη σημασία «ελληνορθόδοξοι»)

Ρωμιοί  (ελληνορθόδοξοι)

Έλληνες (ελληνορθόδοξοι)

1000 μ.Χ.

Γραικοί  - Greek (αγγλ.), Grec (γαλλ.), Grieche (γερμ.)(λαοί της Δύσης)

Ίωνες - Γιουνάν ( λαοί της Ανατολής)

«Σιλά» ( ο άλλος μεγάλος πολιτισμός) (κίνα) 

1800 μ.Χ.

Έλληνες, Γραικοί, Ρωμιοί

1830 μ.Χ.


Έλληνες.

1980 μ.Χ.

 (Ελλάς το Hellas, ως επίσημη ονομασία της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση)

2000 μ.Χ.
Έλληνες, Γραικοί(Greek), Ίωνες(Γιουνάν),«Σιλά»

Τα... σε -ισμός.

10 Ιουνίου 2010

Η διαφορά του "κατ' αρχήν" με το "κατ' αρχάς" (χρησιμοποιούνται συχνά λάθος)

Πολύ συχνά χρησιμοποιείται λάθος αντί για το "κατ' αρχάς" το "κατ' αρχήν".
Το "κατ' αρχάς" σημαίνει: αρχικά / αρχικώς, στην αρχή.

Το "κατ' αρχήν" σημαίνει: για λόγους αρχής, στα βασικά σημεία ("κατ' αρχήν διαφωνώ με το σκεπτικό της απόφασης", "η κατ' αρχήν ψήφιση του νομοσχεδίου").



"εξ απαλών ονύχων" (χρησιμοποιείται συχνά λάθος)

Σημαίνει: "από την παιδική ηλικία" κάποιου.

Η διαφορά του "τέως" με το "πρώην" (υπάρχει συχνά παρανόηση)

Και τα δύο προσδιορίζουν μία ιδιότητα κάποιου που πλέον δεν την έχει. Η διαφορά είναι ότι το «πρώην» μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε για όλους που είχαν αυτή την ιδιότητα, ενώ το «τέως» μόνο για έναν , τον ακριβώς προηγούμενο! Παράδειγμα, οι πρώην υπουργοί οικονομίας της Ελλάδας είναι όλοι όσοι είχαν διατελέσει στο αξίωμα, από αυτούς - «τους πρώην» - ένας μόνο πάντα, ο τελευταίος εξ αυτόν, θα είναι και τέως. ( …Άρα πρώην σημαίνει «παλαιότερος, κάποτε στο παρελθόν», ενώ τέως σημαίνει «τελευταίος, πρόσφατος, μέχρι πριν από λίγο»…Γ.Μπαμπινιώτης, Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας, σελ.1782.).
Έτσι το «τέως» δεν δηλώνει κάτι το «αρνητικό» για κάποιον που προσδιορίζει, ούτε δηλώνει ότι ο κάθε «τέως» δεν μπορεί να ξαναγίνει «νυν» (πολλοί υπουργοί ήταν τέως και ξανά έγιναν υπουργοί). Το τέως χρησιμοποιήθηκε λάθος, με τις παραπάνω διαστάσεις, στην περίπτωση του Βασιλιά. Το αξίωμα είναι «Βασιλιάς της Ελλάδας», νυν δεν υπάρχει, οι πρώην πρέπει να ήταν επτά, ο τελευταίος εξ αυτών είναι τέως. Υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις που από ιδεοληψία παραβιάσθηκαν, η Γλώσσα, η παράδοση, η ιστορία, η τέχνη, η θρησκευτικοί ύμνοι.

Λύτος Δ. Κωνσταντίνος.

Πότε λέμε "άμεσα" και πότε "αμέσως" (χρησιμοποιούνται συχνά λάθος)

Το «άμεσα» είναι τροπικό επίρρημα και σημαίνει απευθείας, χωρίς τη μεσολάβηση κάποιου. Μας δηλώνει τον τρόπο με τον οποίο θα ενεργήσουμε και δεν έχει σχέση με το χρόνο.
Αντίθετα το «αμέσως» είναι χρονικό επίρρημα και σημαίνει χωρίς χρονοτριβή.
Είναι εσφαλμένη η χρήση του άμεσα αντί του χρονικού αμέσως.

Δημοφιλείς αναρτήσεις