Σύγχυση (συγχέω) και σύγχιση (συγχίζω)

 Σύγχυση (συγχέω):

μπέρδεμα, ανακάτεμα, "νοητική" διαταραχή

Σύγχιση (συγχίζω):

ψυχική αναστάτωση, εκνευρισμός, ταραχή

Πανάκεια - πανδημία - επιδημία

 Μπαμπινιώτης: Οι ξένοι «πανάκεια» και «πανδημία», εμείς «Black Friday» και «click away»

04-12-2020

Αυτή τη φορά ο καθηγητής "χτύπησε" για τη λέξη "πανάκεια", που χρησιμοποιήθηκε από την βρετανική κυβέρνηση για την επιχείρηση για τα εμβόλια του κορωνοϊού.

«Πανάκεια. Οι ξένοι έπλασαν πρώτα, κατά τον γαλλικό ελληνογενή όρο ιpidιmie «επιδημία», το επίσης γαλλικό ελληνογενές pandιmie «πανδημία» [> αγγλ. pandemic].

Ας σημειωθεί ότι η λέξη πανδημία στην αρχαία Ελληνική είχε διαφορετική σημασία, σήμαινε «λαϊκή συνέλευση, σύναξη». Αργότερα (1540) υιοθέτησαν στην Αγγλική την λέξη panacea (< αρχ. ελληνικό πανάκεια) μέσω τού λατ. panacea.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΟΡΘΗ ΓΡΑΦΗ ΛΕΞΕΩΝ

 Στοιχεία συγκεντρωμένα από το λεξικό του κ. Μπαμπινιώτη.

Νοσταλγία

 Υπέροχη λέξη η νοσταλγία. 

Είναι σύνθετη, από τις ομηρικές «νόστος», που σημαίνει επιστροφή, και «άλγος», που σημαίνει πόνος. Και μπορεί αυτές οι δύο λέξεις να είναι ελληνικές, η «νοσταλγία» όμως είναι ξένη. Φτιάχτηκε το 1688 από τον Αλσατό φοιτητή της Ιατρικής Γιοχάνες Χόφερ, ο οποίος ήθελε να εξηγήσει αυτό που μέχρι τότε ονομαζόταν «ελβετική ασθένεια». 

Ήταν η μελαγχολία των Ελβετών μισθοφόρων που υπηρετούσαν τον βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκο ΙΔ΄, όταν έλειπαν χρόνια από την πατρίδα τους. 

Κατόπιν, η νοσταλγία επεκτάθηκε και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές γλώσσες και ήρθε ως αντιδάνειο στην ελληνική.

Ο πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιώργος Μπαμπινιώτης προτείνει αντί για τη χρήση των λέξεων:

"lockdown", 

"delivery" 

"take away" 

click away

 να χρησιμοποιούνται οι ελληνικές λέξεις:

"απαγορευτικό"

"τροφοδιανομή"

«(παραγγγελία) για το σπίτι»

 παράδοση εκτός / παραλαβή εκτός (καταστήματος [εννοείται])

ΚΟΥΡΙΕΡ → ταχυδιανομέας

ΑΠΟΣΤΟΛΕΣ ΜΕ ΚΟΥΡΙΕΡ → ταχυδιανομές

Εγκαταλειμμένος και εγκαταλελειμμένος

 Εγκαταλειμμένος και εγκαταλελειμμένος.

Μπορούμε να χρησιμοποιούμε και τα δύο!

Απλώς το δεύτερο είναι το λόγιο.

"χαίρετε" - Επί τούτω - με ‘γεια - Ανέκαθεν

 

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Σωστό: "χαίρετε"

Χρησιμοποιείται σαν τρόπος χαιρετισμού και δηλώνει ευχή: να χαίρεστε! Γι’ αυτό γράφεται με έψιλον κι όχι “χαίρεται”.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Προσοχή, όχι «επί τούτου» ούτε «εξεπιτούτου», που τα λέμε από συνήθεια και κοντεύουν να ενσωματωθούν στη γλώσσα μας.

Άρα το σωστό είναι: Επί τούτω, (επί + δοτική ενικού), σημαίνει γι’ αυτόν το σκοπό, για τη συγκεκριμένη περίπτωση

----------------------------------------------------------------------------------------------

Με γεια, δύο λέξεις, κι όχι μεγειά. Είναι ευχή και τη λέμε συνήθως όταν κάποιος κουρεύτηκε, «με ‘γεια το κούρεμα».

Βέβαια, μπορούμε να το πούμε και σ’ άλλες περιπτώσεις. Όπως όταν κάποιος αγοράσει ένα καινούριο ρούχο, αυτοκίνητο κ.τ.λ.

--------------------------------------------------------------------------------------------------

Η κατάληξη -θεν δείχνει κατεύθυνση και σημαίνει από, γι’ αυτό όλα τα επιρρήματα που τελειώνουν σε -θεν γράφονται χωρίς προθέσεις στην αρχή.

• Σωστό: Ανέκαθεν ήσουν πεισματάρα.
• Λάθος: Από ανέκαθεν ήσουν πεισματάρα.

Το ίδιο ισχύει και με τα επιρρήματα: έμπροσθεν, όπισθεν, άνωθεν, κάτωθεν, έξωθεν, δεξιόθεν, εκατέρωθεν, πόθεν και μακρόθεν. Προσοχή όμως: δεν υπάρχει η λέξη «κοντόθεν». Μπορείς να πεις “από κοντά” και θα γίνεις απόλυτα κατανοητός!

--------------------------------------------------------------------------------------------------

 

Αρχαία Ελληνικά, η γλώσσα του μέλλοντος

29-10-2020 Ευγενία Μανωλίδου

Διάβασα με ενδιαφέρον το άρθρο του κ. Δήμου που δημοσιεύθηκε στην στήλη «Γνώμες» με ημερομηνία 17 Οκτωβρίου 2020. Θα μου επιτρέψετε μερικές παρατηρήσεις επ’ αυτού.

ιάβασα με ενδιαφέρον το άρθρο του κ. Δήμου που δημοσιεύθηκε στην στήλη «Γνώμες» με ημερομηνία 17 Οκτωβρίου 2020.

Θα μου επιτρέψετε μερικές παρατηρήσεις επ’ αυτού.

TΑ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ

 Αριθμητικά επίθετα (απόλυτα, τακτικά, πολλαπλασιαστικά, αναλογικά)

Αριθμητικά ουσιαστικά (προσεγγιστικά, περιληπτικά)

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ

Αριθμητικά επίθετα				Αριθμητικά ουσιαστικά
Απόλυτα	Τακτικά	Πολλαπλα-σιαστικά	Αναλογικά	Προσεγγιστικά	Περιληπτικά
	-(τ)ος,-(τ)η, -(τ)ο	-πλός, -πλή,-πλό	-πλάσιος,-πλάσια, -πλάσιο	-αριά	-άδα
ένας,	πρώτος,	απλός,		δεκαριά,
δύο,	δεύτερος,	διπλός,	διπλάσιος,	δωδεκαριά	δυάδα,
τρία,	τρίτος,	τριπλός,	τριπλάσιος,	κτλ.	τριάδα,
τέσσερα	τέταρτος	τετραπλός	τετραπλάσιος		τετράδα
κτλ.	κτλ.	κτλ.	κτλ.		κτλ.
δώδεκα	δωδέκατος	δωδεκαπλός	δωδεκαπλάσιος		δωδεκάδα
κτλ.	κτλ.	κτλ.	κτλ.		κτλ.

Ορθογραφία

χαρά στο κουράγιο σου 

χαρά στην υπομονή σου 

χαρά στο πράγμα 

χαρά στο κατόρθωμα 

χαρά στον άντρα 

Ονόματα στην αρχαία Μακεδονία

10 Ιουνίου 2020

Ο Μέγας Αλέξανδρος και οι Μακεδόνες: 100 λόγοι που αποδεικνύουν ότι ήταν Έλληνες

Στα Αρχαία Ελληνικά, Αλέξανδρος = αυτός που νικά / καταπολεμά τους (άλλους) άνδρες.

Προέρχεται από το ‘αλέξω’ το οποίο σημαίνει διώχνω, προστατεύω, εξ ου και αλεξικέραυνο, αλεξίπτωτο, αλεξίσφαιρο, αλεξίθραυσμο, αλεξήλιο και από το ‘ανήρ’(άνδρας), ενώ ο πατέρας του Φίλιππος = ‘αυτός που αγαπάει τα άλογα’, από το ‘φίλος’ και ‘ίππος’, δηλαδή ο φίλος του ίππου, του αλόγου. Επίσης, Μακεδονία σημαίνει η χώρα των ψηλών ανδρών, αφού Μακεδνός σημαίνει ψηλός και μακρύς. Όλα Ελληνικά ονόματα, με Ελληνική προέλευση και κοινή γλώσσα.

Πως η ελληνική γλώσσα επηρέασε την αγγλική;

Η Ελληνική Γλώσσα

Χειρούργος ή χειρουργός;

Από τον Μπαμπινιώτη στο λεξικό του:

Το σωστό είναι το οξύτονο χειρουργός (λ. αρχαία) αφού όλα τα σύνθετα σου -ουργός (,-ο-εργός) τονίζονται στη λήγουσα: δημιουργός, οπλουργός, ξυλουργός, μηχανουργός, πυροτεχνουργός, υπουργός, σιδηρουργός, μουσουργός, δραματουργός, θαυματουργός, λειτουργός, υφαντουργός, αυτουργός, στιχουργός κ.ά. Σε -ούργος (παροξύοταν) σχηματίστηκαν μόνο τα (κακόσημα) κακούργος και πανούργος και, κατ' αυτά, το νεότ. ραδιούργος. Άρα χειρουργός, και όχι χειρούργος. Ας σημειωθεί ότι η λ. χειρουργός, πρωτού φτάσει να σημαίνει "τον γιατρό που επεμβαίνει χειρουργικώς" (από τον 1ο αι. μΧ.) σήμαινε "τον εργαζόμενο με τα χέρια, χειρωνακτικά", τον τεχνίτη και τον καλλιτέχνη.

Τουρνουά – Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία

© 2008 Νίκος Σαραντάκος

Προειδοποίηση: αν θέλετε απλώς να μάθετε ποια ελληνική λέξη είναι η ρίζα της λ. τουρνουά, η απάντηση είναι τόρνος. Και για να μην κάνω μισές δουλειές, οι απαντήσεις στην άσκηση 3 της σελίδας 12 του βιβλίου αρχαίων ελληνικών της Α’ Γυμνασίου είναι οι εξής:

τουρνουά από τη λ. τόρνος

τζίρος από τη λ. γύρος

φαντεζί από τη λ. φαντασία (αυτό ήταν εύκολο)

παρλάρω από τη λ. παραβολή (δείτε εδώ για περισσότερα)

πιάτσα από τη λ. πλατεία (ή μάλλον από το πλατεία οδός)

σκιτσάρω από καμιά λέξη· είναι λάθος του βιβλίου ή μάλλον λάθος του Λεξικού Μπαμπινιώτη· αλλά η λέξη την οποία εννοούν, είναι η λέξη σχέδιος (ή, πιο απλά, σχέδιον).