Πανάκεια - πανδημία - επιδημία

 Μπαμπινιώτης: Οι ξένοι «πανάκεια» και «πανδημία», εμείς «Black Friday» και «click away»

04-12-2020

Αυτή τη φορά ο καθηγητής "χτύπησε" για τη λέξη "πανάκεια", που χρησιμοποιήθηκε από την βρετανική κυβέρνηση για την επιχείρηση για τα εμβόλια του κορωνοϊού.

«Πανάκεια. Οι ξένοι έπλασαν πρώτα, κατά τον γαλλικό ελληνογενή όρο ιpidιmie «επιδημία», το επίσης γαλλικό ελληνογενές pandιmie «πανδημία» [> αγγλ. pandemic].

Ας σημειωθεί ότι η λέξη πανδημία στην αρχαία Ελληνική είχε διαφορετική σημασία, σήμαινε «λαϊκή συνέλευση, σύναξη». Αργότερα (1540) υιοθέτησαν στην Αγγλική την λέξη panacea (< αρχ. ελληνικό πανάκεια) μέσω τού λατ. panacea.

Νοσταλγία

 Υπέροχη λέξη η νοσταλγία. 

Είναι σύνθετη, από τις ομηρικές «νόστος», που σημαίνει επιστροφή, και «άλγος», που σημαίνει πόνος. Και μπορεί αυτές οι δύο λέξεις να είναι ελληνικές, η «νοσταλγία» όμως είναι ξένη. Φτιάχτηκε το 1688 από τον Αλσατό φοιτητή της Ιατρικής Γιοχάνες Χόφερ, ο οποίος ήθελε να εξηγήσει αυτό που μέχρι τότε ονομαζόταν «ελβετική ασθένεια». 

Ήταν η μελαγχολία των Ελβετών μισθοφόρων που υπηρετούσαν τον βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκο ΙΔ΄, όταν έλειπαν χρόνια από την πατρίδα τους. 

Κατόπιν, η νοσταλγία επεκτάθηκε και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές γλώσσες και ήρθε ως αντιδάνειο στην ελληνική.

Αντιδάνεια.

Ο γάντζος ............<........... γαμψός.

Ο στυλός - το στυλό ...< stylographe <.......... στύλος.

Κόμικς - κόμιξ...............< comicus <......... κωμικός.

Τζύρος..............<.............. γύρος.

Μοτοσυκλέτα......< motocyclette<.... < κύκλος.

Στυλ....< style < stylus <... στύλος.


ΠΡΟΣΟΧΗ: Τα αντιδάνεια ακολουθούν την ορθογραφία της δάνειας λέξης.