23 Ιουλίου 2010

"διέβη τον Ρουβίκωνα" - "Ο κύβος ερρίφθη" (alea jacta est).

Ρουβίκων (Rubico) είναι το λατινικό όνομα ενός μικρού ποταμού στη βόρεια Ιταλία που χυνόταν στην Αδριατική θάλασσα.

Στη ρωμαϊκή εποχή, κατά τη ρεπουμπλικανική περίοδο, ο νόμος απαγόρευε στους Ρωμαίους στρατηγούς να τον διαβούν με τις λεγεώνες τους. Το μέτρο αποσκοπούσε στο να αποτρέψει την είσοδο στρατού στην Ιταλία, επομένως και το ενδεχόμενο πραξικοπήματος ή εμφυλίου πολέμου.

Όταν ο Ιούλιος Καίσαρ το 49 π.Χ. αποφάσισε να τον περάσει, πριν συγκρουστεί με τον Πομπήιο, αναφώνησε την περίφημη ιστορική φράση "Ο κύβος ερρίφθη" (alea jacta est).

Η φράση "διέβη τον Ρουβίκωνα" αναφέρεται σε ανθρώπους που εν γνώσει τους λαμβάνουν μια ριψοκίνδυνη απόφαση χωρίς επιστροφή.

14 Ιουλίου 2010

Η ορθογραφία των λέξεων και η λεγόμενη "απλοποίηση".

Δάνειες λέξεις, χρήση και ορθογραφία.


Το τανκς ή το τανκ

Ο στυλός ή το στυλό;

Ο κανόνας « οι ξένες λέξεις είναι άκλιτες» είναι σωστός αλλά λέει τη μισή «αλήθεια»! Το σωστό είναι: «οι ξένες λέξεις όταν τις πρωτοδανειζόμαστε είναι άκλιτες, με το πέρασμα του χρόνου, κατά κανόνα, κλίνονται». Φυσικά ο χρόνος που χρειάζεται μία ξένη λέξη για να προσαρμοστεί φωνητικά στην ελληνική γλώσσα και να κλιθεί είναι σχετικός και πολύ μεγάλος. Π.χ. οι λέξεις: πόρτα, ταβάνι, και εκατοντάδες άλλες, είναι ξένες λέξεις και κλίνονται. Ελάχιστες είναι οι ξένες λέξεις που με το πέρασμα του χρόνου μένουν άκλιτες και μάλιστα πολλές από αυτές αντικαθίστανται ή παύουν να χρησιμοποιούνται (π.χ. αμπραγιάζ = συμπλέκτης). Η διαφορά με τη λέξη «το στυλό» είναι ότι είναι επαναδάνειο. Είναι, δηλαδή, ελληνική λέξη – για αυτό το λόγο πρέπει να γράφεται και με ύψιλον – με αποτέλεσμα να μην χρειάζεται πολύς χρόνος για τη φωνητική της προσαρμογή. ( εδώ να πω ότι η φωνητική προσαρμογή είναι μία «φυσική» γλωσσική διαδικασία που έχει να κάνει με τον προφορικό λόγο στην καθημερινή χρήση της γλώσσας και όχι κάποια τεχνητή – κλινική γλωσσικά – διαδικασία). Η λέξη προέρχεται από την ελληνική λέξη «ο στύλος». Έτσι έγινε γρήγορα η φωνητική προσαρμογή της λέξης στο αρσενικό, «ο στυλός»! Πλέον, η λέξη, είναι γλωσσικά ορθό να προφέρεται και να γράφεται στο αρσενικό της: «ο στυλός»! Φυσικά δεν απαγορεύεται να χρησιμοποιείται το άκλιτο ή να διορθώνεται στο γραπτό λόγο, αλλά θα πρέπει, στην μεταβατική περίοδο που βρίσκεται η λέξη, να προτιμάται το αρσενικό. Έτσι κι αλλιώς, είναι αναπόδραστο, σε μερικά χρόνια, η γλώσσα, να «αποβάλλει» το ουδέτερο και άκλιτο. 

Λύτος Δ. Κωνσταντίνος.

11 Ιουλίου 2010

Αρχαίες και λόγιες φράσεις.

Αβρόχοις ποσί (χρησιμοποιείται συχνά λάθος)

Χωρίς να βραχούν (ούτε) τα πόδια. Μτφ.χωρίς να πάθουν τίποτε, χωρίς συνέπειες, ανώδυνα, χωρίς κόπο.

Δημοφιλείς αναρτήσεις