Σύγχυση (συγχέω) και σύγχιση (συγχίζω)

 Σύγχυση (συγχέω):

μπέρδεμα, ανακάτεμα, "νοητική" διαταραχή

Σύγχιση (συγχίζω):

ψυχική αναστάτωση, εκνευρισμός, ταραχή

Πανάκεια - πανδημία - επιδημία

 Μπαμπινιώτης: Οι ξένοι «πανάκεια» και «πανδημία», εμείς «Black Friday» και «click away»

04-12-2020

Αυτή τη φορά ο καθηγητής "χτύπησε" για τη λέξη "πανάκεια", που χρησιμοποιήθηκε από την βρετανική κυβέρνηση για την επιχείρηση για τα εμβόλια του κορωνοϊού.

«Πανάκεια. Οι ξένοι έπλασαν πρώτα, κατά τον γαλλικό ελληνογενή όρο ιpidιmie «επιδημία», το επίσης γαλλικό ελληνογενές pandιmie «πανδημία» [> αγγλ. pandemic].

Ας σημειωθεί ότι η λέξη πανδημία στην αρχαία Ελληνική είχε διαφορετική σημασία, σήμαινε «λαϊκή συνέλευση, σύναξη». Αργότερα (1540) υιοθέτησαν στην Αγγλική την λέξη panacea (< αρχ. ελληνικό πανάκεια) μέσω τού λατ. panacea.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΟΡΘΗ ΓΡΑΦΗ ΛΕΞΕΩΝ

 Στοιχεία συγκεντρωμένα από το λεξικό του κ. Μπαμπινιώτη.

Νοσταλγία

 Υπέροχη λέξη η νοσταλγία. 

Είναι σύνθετη, από τις ομηρικές «νόστος», που σημαίνει επιστροφή, και «άλγος», που σημαίνει πόνος. Και μπορεί αυτές οι δύο λέξεις να είναι ελληνικές, η «νοσταλγία» όμως είναι ξένη. Φτιάχτηκε το 1688 από τον Αλσατό φοιτητή της Ιατρικής Γιοχάνες Χόφερ, ο οποίος ήθελε να εξηγήσει αυτό που μέχρι τότε ονομαζόταν «ελβετική ασθένεια». 

Ήταν η μελαγχολία των Ελβετών μισθοφόρων που υπηρετούσαν τον βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκο ΙΔ΄, όταν έλειπαν χρόνια από την πατρίδα τους. 

Κατόπιν, η νοσταλγία επεκτάθηκε και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές γλώσσες και ήρθε ως αντιδάνειο στην ελληνική.

Ο πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιώργος Μπαμπινιώτης προτείνει αντί για τη χρήση των λέξεων:

"lockdown", 

"delivery" 

"take away" 

click away

 να χρησιμοποιούνται οι ελληνικές λέξεις:

"απαγορευτικό"

"τροφοδιανομή"

«(παραγγγελία) για το σπίτι»

 παράδοση εκτός / παραλαβή εκτός (καταστήματος [εννοείται])

ΚΟΥΡΙΕΡ → ταχυδιανομέας

ΑΠΟΣΤΟΛΕΣ ΜΕ ΚΟΥΡΙΕΡ → ταχυδιανομές

Εγκαταλειμμένος και εγκαταλελειμμένος

 Εγκαταλειμμένος και εγκαταλελειμμένος.

Μπορούμε να χρησιμοποιούμε και τα δύο!

Απλώς το δεύτερο είναι το λόγιο.

"χαίρετε" - Επί τούτω - με ‘γεια - Ανέκαθεν

 

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Σωστό: "χαίρετε"

Χρησιμοποιείται σαν τρόπος χαιρετισμού και δηλώνει ευχή: να χαίρεστε! Γι’ αυτό γράφεται με έψιλον κι όχι “χαίρεται”.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Προσοχή, όχι «επί τούτου» ούτε «εξεπιτούτου», που τα λέμε από συνήθεια και κοντεύουν να ενσωματωθούν στη γλώσσα μας.

Άρα το σωστό είναι: Επί τούτω, (επί + δοτική ενικού), σημαίνει γι’ αυτόν το σκοπό, για τη συγκεκριμένη περίπτωση

----------------------------------------------------------------------------------------------

Με γεια, δύο λέξεις, κι όχι μεγειά. Είναι ευχή και τη λέμε συνήθως όταν κάποιος κουρεύτηκε, «με ‘γεια το κούρεμα».

Βέβαια, μπορούμε να το πούμε και σ’ άλλες περιπτώσεις. Όπως όταν κάποιος αγοράσει ένα καινούριο ρούχο, αυτοκίνητο κ.τ.λ.

--------------------------------------------------------------------------------------------------

Η κατάληξη -θεν δείχνει κατεύθυνση και σημαίνει από, γι’ αυτό όλα τα επιρρήματα που τελειώνουν σε -θεν γράφονται χωρίς προθέσεις στην αρχή.

• Σωστό: Ανέκαθεν ήσουν πεισματάρα.
• Λάθος: Από ανέκαθεν ήσουν πεισματάρα.

Το ίδιο ισχύει και με τα επιρρήματα: έμπροσθεν, όπισθεν, άνωθεν, κάτωθεν, έξωθεν, δεξιόθεν, εκατέρωθεν, πόθεν και μακρόθεν. Προσοχή όμως: δεν υπάρχει η λέξη «κοντόθεν». Μπορείς να πεις “από κοντά” και θα γίνεις απόλυτα κατανοητός!

--------------------------------------------------------------------------------------------------

 

Αρχαία Ελληνικά, η γλώσσα του μέλλοντος

29-10-2020 Ευγενία Μανωλίδου

Διάβασα με ενδιαφέρον το άρθρο του κ. Δήμου που δημοσιεύθηκε στην στήλη «Γνώμες» με ημερομηνία 17 Οκτωβρίου 2020. Θα μου επιτρέψετε μερικές παρατηρήσεις επ’ αυτού.

ιάβασα με ενδιαφέρον το άρθρο του κ. Δήμου που δημοσιεύθηκε στην στήλη «Γνώμες» με ημερομηνία 17 Οκτωβρίου 2020.

Θα μου επιτρέψετε μερικές παρατηρήσεις επ’ αυτού.

TΑ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ

 Αριθμητικά επίθετα (απόλυτα, τακτικά, πολλαπλασιαστικά, αναλογικά)

Αριθμητικά ουσιαστικά (προσεγγιστικά, περιληπτικά)

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ

Αριθμητικά επίθετα				Αριθμητικά ουσιαστικά
Απόλυτα	Τακτικά	Πολλαπλα-σιαστικά	Αναλογικά	Προσεγγιστικά	Περιληπτικά
	-(τ)ος,-(τ)η, -(τ)ο	-πλός, -πλή,-πλό	-πλάσιος,-πλάσια, -πλάσιο	-αριά	-άδα
ένας,	πρώτος,	απλός,		δεκαριά,
δύο,	δεύτερος,	διπλός,	διπλάσιος,	δωδεκαριά	δυάδα,
τρία,	τρίτος,	τριπλός,	τριπλάσιος,	κτλ.	τριάδα,
τέσσερα	τέταρτος	τετραπλός	τετραπλάσιος		τετράδα
κτλ.	κτλ.	κτλ.	κτλ.		κτλ.
δώδεκα	δωδέκατος	δωδεκαπλός	δωδεκαπλάσιος		δωδεκάδα
κτλ.	κτλ.	κτλ.	κτλ.		κτλ.

Ορθογραφία

χαρά στο κουράγιο σου 

χαρά στην υπομονή σου 

χαρά στο πράγμα 

χαρά στο κατόρθωμα 

χαρά στον άντρα 

Ονόματα στην αρχαία Μακεδονία

10 Ιουνίου 2020

Ο Μέγας Αλέξανδρος και οι Μακεδόνες: 100 λόγοι που αποδεικνύουν ότι ήταν Έλληνες

Στα Αρχαία Ελληνικά, Αλέξανδρος = αυτός που νικά / καταπολεμά τους (άλλους) άνδρες.

Προέρχεται από το ‘αλέξω’ το οποίο σημαίνει διώχνω, προστατεύω, εξ ου και αλεξικέραυνο, αλεξίπτωτο, αλεξίσφαιρο, αλεξίθραυσμο, αλεξήλιο και από το ‘ανήρ’(άνδρας), ενώ ο πατέρας του Φίλιππος = ‘αυτός που αγαπάει τα άλογα’, από το ‘φίλος’ και ‘ίππος’, δηλαδή ο φίλος του ίππου, του αλόγου. Επίσης, Μακεδονία σημαίνει η χώρα των ψηλών ανδρών, αφού Μακεδνός σημαίνει ψηλός και μακρύς. Όλα Ελληνικά ονόματα, με Ελληνική προέλευση και κοινή γλώσσα.

Πως η ελληνική γλώσσα επηρέασε την αγγλική;

Η Ελληνική Γλώσσα

Χειρούργος ή χειρουργός;

Από τον Μπαμπινιώτη στο λεξικό του:

Το σωστό είναι το οξύτονο χειρουργός (λ. αρχαία) αφού όλα τα σύνθετα σου -ουργός (,-ο-εργός) τονίζονται στη λήγουσα: δημιουργός, οπλουργός, ξυλουργός, μηχανουργός, πυροτεχνουργός, υπουργός, σιδηρουργός, μουσουργός, δραματουργός, θαυματουργός, λειτουργός, υφαντουργός, αυτουργός, στιχουργός κ.ά. Σε -ούργος (παροξύοταν) σχηματίστηκαν μόνο τα (κακόσημα) κακούργος και πανούργος και, κατ' αυτά, το νεότ. ραδιούργος. Άρα χειρουργός, και όχι χειρούργος. Ας σημειωθεί ότι η λ. χειρουργός, πρωτού φτάσει να σημαίνει "τον γιατρό που επεμβαίνει χειρουργικώς" (από τον 1ο αι. μΧ.) σήμαινε "τον εργαζόμενο με τα χέρια, χειρωνακτικά", τον τεχνίτη και τον καλλιτέχνη.

Τουρνουά – Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία

© 2008 Νίκος Σαραντάκος

Προειδοποίηση: αν θέλετε απλώς να μάθετε ποια ελληνική λέξη είναι η ρίζα της λ. τουρνουά, η απάντηση είναι τόρνος. Και για να μην κάνω μισές δουλειές, οι απαντήσεις στην άσκηση 3 της σελίδας 12 του βιβλίου αρχαίων ελληνικών της Α’ Γυμνασίου είναι οι εξής:

τουρνουά από τη λ. τόρνος

τζίρος από τη λ. γύρος

φαντεζί από τη λ. φαντασία (αυτό ήταν εύκολο)

παρλάρω από τη λ. παραβολή (δείτε εδώ για περισσότερα)

πιάτσα από τη λ. πλατεία (ή μάλλον από το πλατεία οδός)

σκιτσάρω από καμιά λέξη· είναι λάθος του βιβλίου ή μάλλον λάθος του Λεξικού Μπαμπινιώτη· αλλά η λέξη την οποία εννοούν, είναι η λέξη σχέδιος (ή, πιο απλά, σχέδιον).

Περηφάνια ή περηφάνεια;

Περηφάνια ή περηφάνεια;

Η λέξη περηφάνια προέρχεται από το επίθετο περήφανος και ως εκ τούτου γράφεται με την κατάληξη -ια.

περηφάνια < περήφανος + -ια

Η γραφή περηφάνεια είναι λανθασμένη κι έχει προκύψει από σύγχυση με το λόγιο υπερηφάνεια.

Η λόγια λέξη υπερηφάνεια γράφεται με την κατάληξη -εια, γιατί προέρχεται από το ρήμα υπερηφανεύομαι.

υπερηφάνεια < υπερηφανεύομαι + -εια

Για το e-didaskalia.blogspot.gr

Αποστόλης Ζυμβραγάκης

Φιλόλογος

Πάρθιο βέλος,

ΠΑΡΘΙΟΣ ΒΕΛΟΣ

Οι Πάρθιοι , ήταν λαός ασιατικός , από την Κασπία θάλασσα και ήταν φημισμένοι τοξότες πάνω από τ`άλογο , ξεχωριστά επικίνδυνοι στην μάχη , όταν κάνοντας πως φεύγουν , έριχναν στον εχθρό τα βέλη τους. η φράση λέγεται για επίθεση , επίκριση , κάτι δυσάρεστο , που γίνεται την τελευταία στιγμή .

Γιατί είναι σπουδαία τα λάχανα; Τι δουλειά έχουν οι κουτσοί στον Άγιο Παντελεήμονα; Ποιος ήταν ο Κουτρούλης που έκανε πάταγο με το γάμο του;

ΑΛΛΑΞΕ Ο ΜΑΝΩΛΙΟΣ ΚΑΙ ΕΒΑΛΕ ΤΑ ΡΟΥΧΑ ΤΟΥ ΑΛΛΙΩΣ

Στους χρόνους του Όθωνα, υπήρχε ένας γνωστός κουρελιάρης τύπος: Ο Μανώλης Μπατίνος. Δεν υπήρχε κανείς στην Αθήνα που να μην τον γνωρίζει, μα και να μην τον συμπαθεί. Οι κάτοικοι του έδιναν συχνά κανένα παντελόνι ή κανένα σακάκι, αλλά αυτός δεν καταδέχονταν να τα πάρει, γιατί δεν ήταν ζητιάνος. Ήταν ποιητής, ρήτορας και φιλόσοφος (έτσι πίστευε).

Στεκόταν σε μια πλατεία και αράδιαζε ότι του κατέβαινε. Κάποτε λοιπόν έτυχε να περάσει από εκεί ο Ιωάννης Κωλέττης. Ο Μανώλης Μπατίνος τον πλησίασε και τον ρώτησε, αν έχει το δικαίωμα να βγάλει λόγο στη Βουλή. Ο Κωλέττης του είπε ότι θα του έδινε ευχαρίστως άδεια αν πετούσε από πάνω του τα παλιόρουχα που φορούσε κι έβαζε άλλα.

Την άλλη μέρα ο Μανώλης παρουσιάστηκε στην πλατεία με τα ίδια ρούχα, αλλά τα είχε γυρίσει ανάποδα και φορούσε τα μέσα έξω.

Πόσες και ποιες οι ελληνικές επιγραφές στο εξωτερικό που μας κάνουν περήφανους

09-11-2018

Ας δούμε ορισμένες από αυτές τις ελληνικές επιγραφές:

-Το έμβλημα της 300ης σειράς των «βατραχιών» της Αμερικής (US NAVY SEALS), είναι Ελληνικό :CLASS 300 ΜΟΛΩΝ ΛΑΒΕ!

-Στο πανεπιστήμιο του Τέξας υπάρχει ένα από τα σημαντικότερα αποφθέγματα του Δημόκριτου : «…. Βούλεσθαι μᾶλλον μίαν εὑρεῖν αἰτιολογίαν ἢ τὴν Περσῶν οἱ βασιλεί αν γενέσθαι…», (προτιμούσε να βρει μία ερμηνεία «για ένα φαινόμενο», παρά να γίνει δικό του το βασίλειο της Περσίας).

Γλείφω ή γλύφω;

Γλείφω το παγωτό, «λείχω» στα αρχαία (εξού και τα: γλειφιτζούρι, γλείψιμο, γλείφτης) και γλύφω την πέτρα, δηλαδή την σκαλίζω (εξού και τα: γλύπτης, γλυφίδα, οδοντογλυφίδα). Αρκετοί, όμως, αγνοούν τη λέξη «γλύφω» και τη θεωρούν λάθος έχοντας στο μυαλό τους μόνο τη λέξη «γλείφω», ή το αντίθετο. Γλωσσικά μπερδέματα!

Ειρωνεία ή ειρωνία;

100 Λόγοι που αποδεικνύουν ότι οι ΜΑΚΕΔΟΝΕΣ ΗΤΑΝ ΕΛΛΗΝΕΣ!

Από

 Σταυρούλα

 -

06/09/2018

Στα Αρχαία Ελληνικά, Αλέξανδρος = αυτός που νικά / καταπολεμά τους (άλλους) άνδρες. Προέρχεται από το ‘αλέξω’ το οποίο σημαίνει διώχνω, προστατεύω, εξ ου και αλεξικέραυνο, αλεξίπτωτο, αλεξίσφαιρο, αλεξίθραυσμο, αλεξήλιο και από το ‘ανήρ’(άνδρας), ενώ ο πατέρας του Φίλιππος = ‘αυτός που αγαπάει τα άλογα’, από το ‘φίλος’ και ‘ίππος’, δηλαδή ο φίλος του ίππου, του…αλόγου. Επίσης, Μακεδονία σημαίνει η χώρα των ψηλών ανδρών, αφού Μακεδνός σημαίνει ψηλός και μακρύς. Όλα Ελληνικά ονόματα, με Ελληνική προέλευση και κοινή γλώσσα.

Αφορμή για αυτό το άρθρο αποτέλεσε η συζήτηση που είχα με έναν Σκοπιανό τουρίστα στη Λεπτοκαρυά. Ούτε λίγο ούτε πολύ προσπαθούσε να μου δείξει ότι αυτός είναι απόγονος των Αρχαίων Μακεδόνων κτλ. Όταν η συζήτηση πήγε στη γλώσσα τους (όπου και πάλι προσπαθούσε να με πείσει ότι η δική τους Γλώσσα προέρχεται από τη Γλώσσα των Μακεδόνων), τον ρώτησα τι σημαίνουν τα ονόματα των Μακεδόνων και από πού προέρχονται και εκεί τα βρήκε σκούρα. Δυστυχώς γι’ αυτόν, ως γλωσσολόγος γνωρίζω κάτι περισσότερο από αυτόν.

Εν έτει ή εν έτη;

Εν έτει ή εν έτη;

Η φράση εν έτει είναι λόγια που συντάσσεται με δοτική. Έτσι, για να δούμε πώς ορθογραφείται, θα πρέπει να ανατρέξουμε στο αρχαίο ἔτος και να δούμε πώς σχηματίζεται η δοτική του. Το ἔτος, λοιπόν, κλίνεται ως εξής:

τό ἔτος
τοῦ ἔτους
τῷ ἔτει
τό ἔτος
(ὦ) ἔτος
τά ἔτη
τῶν ἐτῶν
τοῖς ἔτεσι / ἔτεσιν
τά ἔτη
(ὦ) ἔτη

Άρα η δοτική είναι έτει και η σωστή ορθογραφία εν έτει.

Πηγή: http://e-didaskalia.blogspot.gr/2016/10/blog-post_780.html#ixzz57V1yKRNK

Το λεξικό των τσοπάνηδων: Λέξεις που όλοι έχουμε ακούσει αλλά δεν ξέρουμε τι σημαίνουν

Αποκόβω: απογαλακτίζω.
Αγγειό (το): δοχείο, σκεύος.
Ανάρμεγος: το θηλυκό ζώο που δεν έχει αρμεχθεί. Είναι ανάρμεγο το κοπάδι.
Απλάδι (το): Κλινοσκέπασμα από προβατίσιο μαλλί….
Αρβάλι (το): Χάλκινο ή τσίγκινο στρογγυλό δοχείο με χερούλι για το άρμεγμα των ζώων.
Αρνάδα: Χρονιάρα προβατίνα που κρατήθηκε για «έχει», δηλ. για αναπαραγωγή. Στα γίδια λέγεται κατσικάδα.
Ασαλά(γ)ητος: αυτός που δεν παίρνει από ορμήνιες, που κάνει ότι του κατέβει στο μυαλό.

Η έκφραση "Έγινε της Πόπης"

Το τραγικό ναυάγιο του "Πόπη" που έγινε παροιμιώδης έκφραση

Το έτος 1920, ένα μετασκευασμένο επιβατικό ατμόπλοιο 408 τ. περιέρχεται στην ιδιοκτησία της "Ηπειρωτικής Ατμοπλοΐας" του Ποταμιάνου και φέρει το όνομα "Πόπη".

Το "Πόπη" ήταν ένα παλαιό σε ηλικία σκαρί, που όταν εντάχθηκε στην εταιρεία του Ποταμιάνου μετρούσε ήδη σαράντα χρόνια ζωή. Είχε ξεκινήσει ως ιδιωτική θαλαμηγός αναψυχής και αφού άλλαζε διαρκώς ιδιοκτήτες κατέληξε να μετασκευαστεί σε πλοίο ακτοπλοΐας.

Ινφογνώμων Πολιτικά: Της γλώσσας μας ετυμολογικοί θησαυροί...

Ινφογνώμων Πολιτικά: Της γλώσσας μας ετυμολογικοί θησαυροί...: Απ’ ό,τι κάλλη έχει ο άνθρωπος τα λόγια έχουν τη χάρη να κάνουσι κάθε καρδιά παρηγοριά να πάρει. Ερωτόκριτος Ταξίδι καρποβριθές...

Ηθοποιός - ευήθης - αήθης - πανούργος

Ηθοποιός σημαίνει ποιώ ήθος, λένε με καμάρι διάφοροι ημιμαθείς του "σανιδιού". Αυτό σημαίνει, όντως. Μόνο που "ήθος" (και έθος) στα αρχαία είναι ο χαρακτήρας του ανθρώπου (αλλά και το ενδιαίτημά του). Γι΄ αυτό, εκείνος που έχει καλό χαρακτήρα λέγεται ευήθης και εκείνος που έχει κακό, αήθης. Ο ηθοποιός λοιπόν πλάθει χαρακτήρες. Το αν έχει ή δεν έχει ήθος, (με την νεοελληνική σημασία της λέξης) είναι μια τελείως άλλη ιστορία, ανεξάρτητη του πόσο καλός ηθοποιός είναι. Μπορεί δηλαδή ένας πολύ ταλαντούχος ηθοποιός να είναι αήθης και ένας ατάλαντος να είναι ευήθης. Μπορεί επίσης να είναι ατάλαντος και αήθης, οπότε γίνεται λαϊκός δικαστής.

Υ.Γ. Η περιπέτεια της λέξης "ευήθης" είναι αποκαλυπτική της διαχρονικής ελληνικής κουλτούρας. Αρχικώς σήμαινε τον έχοντα καλό χαρακτήρα, τον τίμιο. Και η ευήθεια ήταν η αγαθότης του ύφους, η καλή διάθεσις, η τιμιότης, η ευγενής απλότης, (βλέπε λεξικό Δημητράκου). Ο Πλάτωνας και ο Δημοσθένης χρησιμοποιούν τον όρο με την θετική του σημασία. Φαίνεται όμως ότι το να είσαι ευήθης όταν οι άλλοι ήταν πανούργοι (μετήρχοντο δηλαδή παντός έργου, έκαναν τα πάντα για να σου τη φέρουν) σε έκανε μπουνταλά. Έτσι στην αρχαία γραμματεία για κάποιο διάστημα χρησιμοποιούνται και οι δύο σημασίες, (όπως σήμερα η λέξη "αγαθός"), αλλά τελικά επικρατεί η αρνητική. Ευήθεια σήμερα ονομάζεται η υπερβολική ευπιστία, η ανοησία. Και ευήθης είναι ο αγαθιάρης, ο εύπιστος, ο κουτός.

Θάνος Τζήμερος.

Αυτά είναι τα βασικά γνωρίσματα και οι ιδιότητες της Ελληνικής γλώσσας

1. Ἡ μόνη γλῶσσα στὸν κόσμο ποὺ ὁμιλεῖται συνεχῶς ἐπὶ 4000 ἔτη. Ὅλες οἱ ὁμηρικὲς λέξεις ἔχουν διασωθεῖ στὴν παραγωγὴ τῶν λέξεων καὶ κυρίως στὰ σύνθετα. Π.χ. μπορεῖ σήμερα νὰ λέμε νερό (ἐκ τοῦ νηρόν, ἐξ οὗ καὶ Νηρηίδες, Νηρεὺς κ.λπ.), ἀλλὰ τὰ σύνθετα καὶ τὰ παράγωγα θὰ εἶναι μὲ τὸ ὕδωρ (ὑδραυλικός, ὑδραγωγεῖο, ὕδρευση, ἐνυδρεῖο, ἀφυδάτωση, κ.λπ.) Ἢ τὸ ρῆμα δέρκομαι βλέπω, ποὺ ἔχει διασωθεῖ στὸ ὀξυδερκής.

2. Ἔξυπνοι τόνοι καὶ ἔξυπνα γράμματα. Οἱ τόνοι καὶ τὰ πνεύματα ἀλλὰ καὶ τὰ φωνήεντα εἶναι πολὺ σημαντικοὶ παράγοντες στὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα, γιατί, ἂν ἀλλάξει ἕνα πνεῦμα ἢ ἕνας τόνος ἢ ἕνα φωνῆεν, αὐτομάτως ἔχουμε διαφορετικὴ σημασία. Π.χ. τὸ ρῆμα εἴργω (μὲ ψιλὴ) σημαίνει ἐμποδίζω τὴν εἴσοδο, ἐνῷ μὲ δασεῖα (εἱργνύω) σημαίνει ἐμποδίζω τὴν ἔξοδο (κάθειρξις). Σῦρος (μὲ περισπωμένη) εἶναι τὸ νησί, ἐνῷ Σύρος (μὲ ὀξεῖα), εἶναι ὁ κάτοικος τῆς Συρίας. Ἡ λέξη φορὰ (μὲ ὄμικρον) σημαίνει τὴν κατεύθυνση ἑνὸς πράγματος, ἡ λέξη φωρά (μὲ ὠμέγα καὶ ὀξεῖα) σημαίνει τὴν κλοπή, ἐνῷ φωρᾷ (μὲ ὠμέγα, περισπωμένη καὶ ὑπογεγραμμένη) σημαίνει ζητεῖ.

Σημασία ελληνικών λέξεων.

αμετροέπεια – έλλειψη μέτρου στα λεγόμενα, πολυλογία

αρχολίπαρος – αυτός που επιδιώκει αρχές και αξιώματα, φίλαρχος

γεραρός – αυτός που αξίζει τον σεβασμό

γλίσχρος – ανεπαρκής, πενιχρός

ενεός – άφωνος, άναυδος, σαν χαμένος (από κατάπληξη)

θρυαλλίδα – φιτίλι – αφορμή

Η ΟΜΗΡΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Η Ομηρική (Ελληνική) Γλώσσα, αποτελεί τη βάση επάνω στην οποία στηρίχτηκαν πλήθος σύγχρονων γλωσσών. Ακόμα κι αν δεν υπήρχε καμία άλλη αναφορά, ακόμα κι αν δεν είχε διασωθεί κανένα προκατακλυσμιαίο μνημείο, θα αρκούσε η Ελληνική Γλώσσα ως απόδειξη της ύπαρξης στο παρελθόν, μίας εποχής μεγάλου πολιτισμού…

Στη γλώσσα μας είναι εμφυτευμένη όλη η γνώση που κατέκτησε ο άνθρωπος, έως την παρούσα στιγμή. Κάθε ελληνική λέξη-όρος φέρει ένα βαρύ φορτίο νόησης, φορτίο που οι προγενέστεροι ‘εξόδευσαν’, για να κατακτήσουν γνωστικά τη συγκεκριμένη έννοια και να την ‘βαπτίσουν’ με το συγκεκριμένο όνομα-λέξη»

Παραδείγματα:

AFTER = Από το ομηρικό αυτάρ= μετά. Ο Όμηρος λέει: “θα σας διηγηθώ τι έγινε αυτάρ”.

«Χαιρέτα μου τον πλάτανο». Πως βγήκαν 20 ελληνικές εκφράσεις

Στην καθημερινή μας ομιλία χρησιμοποιούμε συχνά εκφράσεις των οποίων αγνοούμε πολλές φορές τη σημασία ή την προέλευσή τους. Η κάθε μία από αυτές κουβαλάει την δική της ιστορία και έχει προκύψει με αφορμή ένα συγκεκριμένο γεγονός, σ’έναν συγκεκριμένο τόπο και χρόνο και όλες μαζί αποτελούν ένα πολύτιμο κομμάτι του λαϊκού μας πολιτισμού. Πολλές από αυτές έχουν τη ρίζα τους στην αρχαία Ελλάδα ή στο Βυζάντιο, αλλά παρ’ όλα τα χρόνια που έχουν περάσει έκτοτε αυτές διατηρούν τη διαχρονικότητά τους μια και οι ανάγκες, οι φοβίες, τα πάθη των ανθρώπων, παραμένουν τα ίδια ανά τους αιώνες, αλλάζει όμως το περιβάλλον, καθώς και ο τρόπος αντιμετώπισης αυτών.

Για αρκετές απ’αυτές υπάρχουν πάνω από μία εκδοχές ως προς την προέλευση, αλλά όλες είναι εξ’ίσου ενδιαφέρουσες ή/και διδακτικές.

Παρακάτω, αναφέρονται μερικές από αυτές τις εκφράσεις και η πιο πιθανή ερμηνεία τους.

«Ας πάει το παλιάμπελο»

Τὰ βασικὰ γνωρίσματα καὶ οἱ ἰδιότητες τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας

31/12/16

Τὰ βασικὰ γνωρίσματα καὶ οἱ ἰδιότητες τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας

Από τα χειρόγραφα του Νεύτωνος

Ἀντώνη Ἀντωνάκου, φιλολόγου - ἱστορικοῦ
Οἱ ἰδιότητες αὐτές, πολὺ περιληπτικά, εἶναι οἱ ἑξῆς:
1. Ἡ μόνη γλῶσσα στὸν κόσμο ποὺ ὁμιλεῖται συνεχῶς ἐπὶ 4000 ἔτη. Ὅλες οἱ ὁμηρικὲς λέξεις ἔχουν διασωθεῖ στὴν παραγωγὴ τῶν λέξεων καὶ κυρίως στὰ σύνθετα. Π.χ. μπορεῖ σήμερα νὰ λέμε νερό (ἐκ τοῦ νηρόν, ἐξ οὗ καὶ Νηρηίδες, Νηρεὺς κ.λπ.), ἀλλὰ τὰ σύνθετα καὶ τὰ παράγωγα θὰ εἶναι μὲ τὸ ὕδωρ (ὑδραυλικός, ὑδραγωγεῖο, ὕδρευση, ἐνυδρεῖο, ἀφυδάτωση, κ.λπ.) Ἢ τὸ ρῆμα δέρκομαι βλέπω, ποὺ ἔχει διασωθεῖ στὸ ὀξυδερκής.

Κάθισα ή κάθησα;

Στη δημοτική το ρήμα κάθομαι, το οποίο προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό κάθημαι, δεν έχει αόριστο στη μεσοπαθητική φωνή (αν είχε θα ήταν "καθήθηκα"), γι' αυτό δανείζεται τύπους από το συνώνυμό του καθίζω. Έτσι, σχηματίζει τους χρόνους του ως εξής: αόριστος κάθισα και (προφορικά) έκατσα, απαρέμφατο καθίσει και (προφορικά) κάτσει, μετοχή παρακειμένου καθισμένος. 

Προσοχή, λοιπόν, στην προστακτική (κάθισε, καθίστε) και στον αόριστο (κάθισα) που γράφονται με γίωτα (ι). 

Ο τύπος κάθησα είναι λανθασμένος και δε δικαιολογείται σε καμία περίπτωση!



https://e-didaskalia.blogspot.gr/2015/06/blog-post_67.html

Οι 200 τούρκικες λέξεις που χρησιμοποιούμε καθημερινά

Καθημερινά χρησιμοποιούμε πολλές δεκάδες λέξεις οι οποίες είναι τουρκικές και έχουν παρεισφρήσει στη γλώσσα μας χωρίς να γνωρίζουμε την προέλευσή τους και την αντίστοιχη ελληνική έννοια.

Οι 218 (220-2) τουρκικής προέλευσης λέξεις του καταλόγου είναι:
1. Αγάς (δεσποτικός-αυταρχικός),
2. Αγιάζι (πρωινό ή νυχτερινό κρύο),
3. Αλάνα (ανοιχτός χώρος),
4. Αλάνι (αλήτης)
5. Γιακάς (περιλαίμιο),
6. Γιαπί (οικοδομή),
7. Γιαρμάς (ροδάκινο),
8. Γιαούρτι (πηγμένο γάλα)
9. Γιλέκο (περιθωράκιον)
10. Γινάτι (πείσμα),

ΠΑΡΑΣΥΝΘΕΤΑ

- Παρασύνθετες είναι οι παράγωγες λέξεις που σχηματίζονται με τη διαδικασία της παραγωγής (δηλαδή παράγονται) όχι από απλές λέξεις, αλλά από σύνθετες.

α' συνθετικό - β' συνθετικό - σύνθετο - παρασύνθετο 

καλώς - + ορίζω - ? καλωσορίζω - ? καλωσόρισμα 

καλή - + καρδιά - ? καλόκαρδος - ? καλοκαρδίζω

- Παρασύνθετες είναι και ορισμένες λέξεις που σχηματίζονται από την ένωση δύο λέξεων (που συνήθως λέγονται μαζί, αλλά δε φτιάχνουν σύνθετη λέξη) και την προσθήκη της παραγωγικής κατάληξης:

λέξη 1 - λέξη 2 - δε φτιάχνουν σύνθετο - παρασύνθετο 

Αιγαίο - + πέλαγος - δε φτιάχνουν σύνθετο - ? αιγαιοπελαγίτικος 

έξω - + φρενών - δε φτιάχνουν σύνθετο - ? εξωφρενικός 

Νότια - + Αφρική - δε φτιάχνουν σύνθετο - ? Νοτιοαφρικανός 

Άρειος - + Πάγος - δε φτιάχνουν σύνθετο - ? Αρεοπαγίτης